Aktualności







2024











2024.03.05. Publikacja IP PAN — Sachs, S., Eggmaier, S., Madzia, D. 2024. Exquisite skeletons of a new transitional plesiosaur fill gap in the evolutionary history of plesiosauroids. Frontiers in Earth Science 12: 1341470, https://doi.org/10.3389/feart.2024.1341470.
 
Franconiasaurus brevispinus to nowy wczesny plezjozaur opisany na podstawie dwóch trójwymiarowo zachowanych szkieletów z dolnej jury Niemiec. Żył w okresie późnego toarku (∼175 mln lat temu), tuż przed początkiem przemian faun gadów morskich na granicy wczesnej i środkowej jury. Franconiasaurus wykazuje intrygujące połączenie cech wczesnych i późniejszych plezjozaurów. Analizy filogenetyczne umieszczają go jako takson siostrzany do Cryptoclidia, wypełniając lukę ewolucyjną między formami przypominającymi Plesiosaurus i mikrokleididy a kryptoklididami, leptokleidami i elasmozaurami. Rekonstrukcja: Joschua Knüppe





















seminarium2024.03.04. Seminarium IP PAN
11 marca 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr Milan Chroust wygłosi referat:"Fossil Turtles: Yesterday, Today and Tomorrow".













2024.02.26. Selected highlights of 2023

      
Artykuł o paleobionice ("Soft robotics informs how an early echinoderm moved") współautorstwa dr hab. Przemysława Gorzelaka znalazł się wśród 10 wyróżnionych przez redakcję PNAS artykułów opublikowanych w tym czasopiśmie w 2023 roku, które wywarły duży wpływ na społeczne rozumienie nauki i badań naukowych. (Selected highlights of 2023)
Gratulujemy!








2024.02.23. W dniach 16-21 września 2024 r. w Warszawie, na Wydziale Biologii UW, odbędzie się konferencja: "Joint Meeting of the Polish Paleobiologists and the 95th Annual Meeting of the Paläontologische Gesellschaft (Palges)". Organizatorami konferencji są Uniwersytet Warszawski, przy współpracy z Paläontologische Gesellschaft (Niemcy), Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademia Nauk, Sekcji Paleontologicznej Polskiego Towarzystwa Geologicznego i Państwowego Instytutu Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego. Tematem przewodnim konferencji są dokonania z pogranicza biologii i geologii podkreślające znaczenie wiedzy paleontologicznej dla zrozumienia ewolucji i ekologii, a także dla współczesnych problemów związanych z ochroną bioróżnorodności. Po szczegółowe informacje na temat konferencji zapraszamy do cyrkularza [więcej informacji].







2024.02.22. Publikacja IP PANSłowiak J, Brusatte S.L., Szczygielski T. (2024) Reassessment of the enigmatic Late Cretaceous theropod dinosaur, Bagaraatan ostromi, Zoological Journal of the Linnean Society: zlad169, doi: 10.1093/zoolinnean/zlad169.

Rycina: U góry pierwotnie opisany szkielet Bagaraatan, a poniżej aktualna rekonstrukcja.
      
Bagaraatan ostromi to enigmatyczny dinozaur drapieżny opisany z górnokredowej formacji Nemegt w Mongolii. Przez ponad 30 lat jego pozycja systematyczna pozostawała nieokreślona. Rewizja Bagaraatan wykazała, że gatunek ten jest chimerą – jego szkielet został pierwotnie zrekonstruowany w oparciu o pomieszane kości dwóch różnych dinozaurów: owiraptorozaura (cf. Elmisaurus) i bardzo młodego tyranozauryda. Kwestią wciąż otwartą pozostaje to, czy Bagaraatan jest w istocie odrębnym przedstawicielem tyranozaurydów, czy też młodocianym osobnikiem Tarbosaurus lub Alioramus. Bagaraatan jest jednym z najmniejszych znanych młodocianych tyranozaurydów.







seminarium2024.02.20. Miniseminarium IP PAN
26 lutego 2024 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr Łukasz Czepiński wygłosi referat: "Deinonychozaury z późnej kredy Pustyni Gobi".













2024.02.14. Publikacja IP PAN — Kalka, M., Bielak, K., Ptak, M., Stolarski, J., Dobryszycki, P., Wojtas,
M. 2024. Calcium carbonate polymorph selection in fish otoliths: a key role of phosphorylation of Starmaker-like protein. Acta Biomaterialia 174: 437-446, doi: 10.1016/j.actbio.2023.11.039

  Rycina: Eksperyment wskazujący na różną aktywność biomineralizacyjną białka podobnego do białka Starmaker
(z otolitów ryb), które w formie fosforylowanej wpływa na powstanie waterytowych kryształów węglanu wapnia, zaś w formie defosforylowanej kalcytowych.
      
Wiele organizmów wykazuje zadziwiającą umiejętność tworzenia polimorfów biominerałów z tej samej substancji chemicznej. Otolity ucha wewnętrznego ryb składają się z węglanu wapnia (CaCO3) w różnych formach polimorficznych (np. wateryt, aragonit). Od dawna było wiadomo, że na formę polimorficzną wpływają białka, ale dopiero opublikowana praca sugeruje konkretny mechanizm: fosforylację białka odpowiedzialnego za biomineralizację. Fosforylacja wpływa na krystalizację węglanu wapnia w postaci waterytu, natomiast jej brak prowadzi do wytrącania się kalcytu.







2024.01.24. Publikacja IP PAN — Gaaloul, N., Uchman, A., Riahi, S., Janiszewska, K., Stolarski, J., Kołodziej, B., Ben Ali, S. 2023. In vivo and post-mortem bioerosion traces in solitary corals from the Pliocene of Tunisia. Acta Palaeontologica Polonica 68:659-681, doi: 10.4202/app.01095.2023.

Rycina: Szkielet koralowca osobniczego Ceratotrochus (Edwardsotrochus) duodecimcostatus z pliocenu Tunezji (widok od strony dystalnej i bocznej); podłużny szlif cienki oraz przekrój wirtualny (tomograficzny) szkieletu koralowca z widocznymi drążeniami (prawodpodobnie za życia) pierścienic (ichnorodzaj Maeandropolydora).
      
Jednym z podstawowych problemów tafonomii jest to, czy drążenia w strukturach szkieletowych organizmów powstawały za ich życia czy po śmierci. Drążenia mające wyraźny wpływ na wzrost szkieletu powstawały podczas życia zwierzęcia; podobnie drążenia rozmieszczone blisko powierzchni struktury szkieletowej, a znane skądinąd z głębokiej penetracji. Z drugiej strony drążenia, które głęboko penetrują strukturę szkieletową i te, które zawsze są blisko powierzchni, niezależnie od podłoża, można uważać za powstałe po śmierci organizmu. Kryteria te wykorzystano do rozróżnienia tych dwóch kategorii drążeń tworzonych przez wieloszczety, mszywioły i kryzelnice w szkieletach osobniczych koralowców sześciopromiennych Ceratotrochus z plioceńskich osadów Tunezji.







seminarium











seminarium2024.01.03. Komitet Biologii Organizmalnej PAN ogłosił kolejną (III) edycję konkursu na najlepszy debiut naukowy w zakresie biologii organizmu. Przedmiotem konkursu są publikacje naukowe młodych autorów (doktorantów i studentów), inaugurujące ich dorobek twórczy. Celem konkursu jest promocja wyróżniających się debiutów naukowych i upowszechnianie wiedzy z zakresu biologii organizmu, w szczególności promowane będą prace dotyczące biologii mikroorganizmów, roślin, grzybów, zwierząt i człowieka, interakcje między tymi organizmami oraz ich powiązania ze środowiskiem abiotycznym i społecznym, a także prace z zakresu paleobiologii. Wnioski o wyróżnienie mogą zgłaszać opiekunowie naukowi młodych badaczy nie później niż do dnia 31 stycznia roku kalendarzowego następującego po roku opublikowania pracy naukowej. Regulamin oraz pozostałe informacje o konkursie znajdują się na stronie KBO PAN (informacje o konkursie).







2023


















2023.12.15. Publikacja IP PAN — Calábková, G., Madzia, D., Nosek, V., and Ivanov, M. 2023. Tracking ‘transitional’ diadectomorphs in the earliest Permian of equatorial Pangea. PeerJ 11: e16603. doi:10.7717/peerj.16603.
 
Diadektomorfy były grupą dużych roślinożernych czworonogów, która pojawiła się w późnym karbonie i wymarła w późnym permie. Nowe kopalne ślady z aselu (najniższego permu) Basenu Boskowickiego w Republice Czeskiej ilustrują „przejściowy” etap w ewolucji postawy diadektomorfów. Morfologia śladów sugeruje, iż najprawdopodobniej mogą one zostać przypisane do taksonu przypominającego Diadectes, natomiast odległości pomiędzy poszczególnymi tropami przypominają te zaobserwowane u wcześniejszych przedstawicieli tej grupy, takich jak Orobates.
Rekonstrukcja: Petr Modlitba

Nowa praca poszerza wiedzę nt. różnorodności zapisu ichnologicznego permskich czworonogów w Basenie Boskowickim, który był do niedawna słabo zbadany.








seminarium2023.12.06. Seminarium IP PAN
12 grudnia 2023 r. (wtorek), o godz. 15:00, na platformie internetowej zoom dr Javier Ortega-Hernández wygłosiła referat: "Along came a spider - tracking the Cambrian origin of chelicerates".













2023.12.05. Publikacja IP PANCzepiński, Ł., Pawlak, W., Rytel, A., Tałanda, M., Szczygielski, T., & Sulej, T. (2023) A new Middle Triassic vertebrate assemblage from Miedary (southern Poland). Journal of Vertebrate Paleontology. doi: 10.1080/02724634.2023.2265445.

Rycina: Skamieniałości kręgowców ze środkowego triasu Miedar.
      
Nowe, bogate nagromadzenie kręgowców zostało odkryte w osadach środkowego triasu w Miedarach. Zidentyfikowano ponad 20 taksonów kręgowców, w tym tuzin ryb, kilka płazów i gadów (m.in. notozaury i nieznany dotąd rodzaj opancerzonego archozauromorfa). Najbardziej zaskakująca jest nadreprezentacja tanystrofa, tajemniczego gada o długiej szyi – spośród wszystkich kości zidentyfikowanych dotąd w stanowisku ponad połowa (więcej niż 500 okazów) należała do tanystrofów. Dzięki temu Miedary są obecnie najbogatszym źródłem trójwymiarowo zachowanych okazów tanystrofa na świecie.







seminarium2023.11.29. Seminarium IP PAN
28 listopada 2023 r. (wtorek), o godz. 16:00, na platformie internetowej zoom dr Jasmina Wiemann wygłosiła referat: "Life finds a way: How the integration of modern and fossil biomolecular information reveals the history of Life on Earth and beyond".












2023.11.21. Publikacja IP PAN — Desatnik R., Patterson Z.J., Gorzelak P., Zamora S., LeDuc P., and Majidi C., 2023. Soft robotics informs how an early echinoderm moved. PNAS 2023, Vol. 120, No. 46, e2306580120. doi:10.1073/pnas.2306580120.

Odtworzono sposób lokomocji jednych z najstarszych wolnożyjących szkarłupni łodygowych – ordowickiego Pleurocystites z podtypu Blastozoa. Dokonano tego, konstruując elastycznego robota. Do jego budowy użyto wydrukowanej w technologii 3D repliki tych skamieniałości, w której osadzono elastyczne sztuczne kurczliwe włókna, przypominające w działaniu mięśnie żywych organizmów. Wyniki tych badań opublikowane i wyróżnione przez redakcję PNAS pokazują, że podobne roboty, inspirowane organizmami wymarłymi miliony lat temu, mogą dać unikatowy wgląd w ewolucję i sposób ich życia, a także znaleźć zastosowania inżynieryjne, przyczyniając się do rozwoju nowej subdyscypliny badawczej – paleobioniki.









seminarium2023.11.21. Seminarium IP PAN
24 listopada 2023 r. (piątek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Prof. dr hab. Andrzej Baliński i dr hab. Adam T. Halamski wygłoszą referat: "Ekosystemy Gór Świętokrzyskich przed wydarzeniem Taghanic (dewon środkowy)".












2023.11.20. Publikacja IP PANŁukowiak M, Meiro G, Peña B, Villanueva Guimerans P, Corbí H.
2023. Miocene sponge assemblages in the face of the Messinian Salinity Crisis—new data from the Atlanto-Mediterranean seaway. PeerJ 11:e16277. doi:10.7717/peerj.16277.
 
W miocenie zmieniające się warunki środowiskowe, w tym gwałtowne ograniczenie wymiany wody między Morzem Śródziemnym a Atlantykiem, zmieniły zasięgi geograficzne wielu organizmów. Opisywane przez nas luźne igły gąbek z miocenu należały do populacji zasiedlającej ówczesną cieśninę między Morzem Śródziemnym a Atlantykiem. Spośród 18 rozpoznanych gatunków, co najmniej 8 zamieszkuje ten obszar do dziś, a inne odnotowano na obszarach przyległych lub bliskich. Inne mają dziś najbliższych krewnych w wodach indo-pacyficznych i Japonii, co sugeruje, że zasięg niektórych populacji skurczył się po zamknięciu M. Śródziemnego, a niektóre gatunki gąbek przetrwały tylko w refugiach.














2023.11.17. Publikacja IP PANSzczygielski T., Klein N., Słowiak-Morkovina J., Scheyer T. M. 2023. Limb histology of the Triassic stem turtles Proterochersis porebensis Szczygielski & Sulej, 2016 and Proganochelys quenstedtii Baur, 1887 with insights into growth patterns of early turtles. Comptes Rendus Palevol 22 (32): 635–665. doi:10.5852/cr-palevol2023v22a32

      
Żółwie mają charakterystyczną mikrostrukturę kości kończyn: słabo unaczyniona tkanka wzrasta przez większość życia powoli, a ponadto nie ma jamy szpikowej. U dzisiejszych gatunków ten typ budowy jest dobrze udokumentowany, ale żółwie kopalne są pod tym względem słabo przebadane. Autorzy przedstawiają mikrostrukturę kości dwóch spośród najstarszych (trias, ok. 215-210 mln lat temu) żółwi. Typowe cechy tkanki kostnej pojawiły się bardzo wcześnie w ewolucji tych zwierząt. Co więcej, już wówczas obecne były rozbieżne strategie wzrostu – jego tempo różniło się zwłaszcza za młodu, więc poszczególne gatunki żółwi osiągały porównywalne rozmiary na różnych etapach życia.







2023.11.17. Publikacja IP PANSzczygielski T., Piechowski R. 2023. Limb anatomy of the Triassic turtles: appendicular osteology of Proterochersis (Testudinata, Proterochersidae). Zoological Journal of the Linnean Society 199: 771-831. doi:10.1093/zoolinnean/zlad057
 
Praca omawia anatomię kończyn i powiązanych z nimi struktur szkieletu u triasowych (ok. 215 mln lat) żółwi z rodzaju Proterochersis, znanych z terenu dzisiejszych Niemiec i Polski. Materiał obejmuje okazy pochodzące od osobników w różnym wieku. Obserwowane zmiany zachodzące w miarę wzrostu sugerują, że osobniki dorosłe mogły prowadzić bardziej lądowy tryb życia niż młodociane. Jest to pierwsze opracowanie anatomii kończyn rodzaju Proterochersis, reprezentującego najpierwotniejszą znaną grupę żółwi.











2023.11.08. Publikacja IP PAN — Binczewska A., Majewski W., Wachnicka A., Frankovich T., Borówka R.K., Sławińska J., Bąk M., Witkowski A. 2023. Reconstruction of climate-induced environmental
changes in the eastern Gulf of Mexico based on foraminifera sediment assemblages. Journal of Sea Research 196: 102451.
 
Otwornice (jednokomórkowe protisty) z Marquesas Keys, położonych 30 km na zachód od Key West (Floryda), pozwoliły zrekonstruować warunki klimatyczne panujące na tej płytkomorskiej platformie węglanowej w ciągu ostatnich 150 lat. Zmiany klimatyczne były powiązane ze zmianami w rozkładzie opadów w Zatoce Meksykańskiej, powiązanymi z naturalną zmiennością klimatu (na przykład przez El Niño), a także z burzami tropikalnymi i huraganami. Pomimo ogólnie negatywnego wpływu wzajemnego oddziaływania oceanu i atmosfery na region południowej Florydy, w najwyższej części zapisu datowanego na lata 1990-2010 odnotowano dobrze rozwinięte zbiorowiska związane z trawami morskimi.

Rycina: Otwornice z Marquesas Keys, Floryda (Foto: Anna Binczewska).








2023.10.31. Publikacja IP PAN — Sachs, S., Madzia, D., Thuy, B., and Kear, B.P. 2023. The rise of macropredatory pliosaurids near the Early-Middle Jurassic transition. Scientific Reports 13: 17558. doi:10.1038/s41598-023-43015-y

Rekonstrukcja: Juschua Knüppe
 
Lorrainosaurus z bajosu (środkowej jury) Francji jest najwcześniejszym masywnym pliozaurem i najstarszym znanym przedstawicielem dynastii dużych drapieżnych gadów morskich, które rządziły oceanami mezozoiku przez około 80 milionów lat. Jego identyfikacja pokazuje, że zwierzęta te pojawiły się niedługo po przełomowej restrukturyzacji ekosystemów morskich blisko granicy wczesnej i środkowej jury, około 175–171 milionów lat temu. Wydarzenie to wywarło głęboki wpływ na wiele grup kręgowców i doprowadziło do dominacji pliozaurów nad „rybokształtnymi” ichtiozaurami, starożytnymi morskimi krewnymi krokodyli i innymi drapieżnymi plezjozaurami o dużych ciałach.







seminarium2023.10.27. Apel o utworzenie odrębnych ministerstw Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Edukacji Narodowej
Polska Akademia Nauk, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Fundacja na rzecz Nauki Polskiej wystosowały apel o utworzenie dwóch odrębnych ministerstw: nauki i szkolnictwa wyższego oraz edukacji (tekst apelu).  Sygnatariusze apelu podkreślają, że połączenie ministerstw w 2021 roku miało negatywny wpływ na dostosowywanie polskiego systemu szkolnictwa wyższego i nauki do dynamicznie zmieniających się stosunków społecznych w Polsce i w innych krajach europejskich oraz sprostania wyzwaniom, jakie stawia przed nauką współczesny świat.







2023.10.20. Publikacja IP PAN — Weryński Ł., Błażejowski B., Kędzierski M. 2023. A comparison of
teeth in Tithonian, Late Jurassic, predatory actinopterygian fishes from Owadów-Brzezinki Lägerstatte
and its palaeoecological implications. Acta Palaeontologica Polonica 68 (3), 493–512, doi:10.4202/app.01058.2023
 
Publikacja przedstawia wyniki badań histologicznych zębów późnojurajskich ryb z Owadowa-Brzezinek. Dzięki obserwacji z użyciem mikroskopii optycznej i elektronowej ustalono, że badane zęby ryb pełnokostnych (Strobilodus sp. z rzędu mękławkokształtnych) oraz bliskich doskonałokostnym (Orthocormus teyleri z wymarłego rzędu Pachycormiformes) mają odmienne struktury wewnętrzne. Zaobserwowane cechy mikrostrukturalne i morfologiczne wskazują, że badane ryby o podobnych rozmiarach zamieszkiwały różne nisze ekologiczne.




Rycina: Kość zębowa drapieżnej ryby z rodzaju Strobilodus sp. z Owadowa-Brzezinek; rekonstrukcja: Ola Hołda-Michalska & Marta Szubert.








seminarium2023.10.16. Seminarium IP PAN
23 października 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Dr Igor Zlotnikov wygłosi referat: "Morphogenesis of Protein Superstructures in Demospongiae".












2023.10.13. HR Excellence in Research
12 października 2023 r. Instytut Paleobiologii PAN otrzymał logo HR Excellence in Research. To prestiżowe wyróżnienie, mające na celu zwiększenie atrakcyjności warunków pracy i rozwoju kariery naukowców w Unii Europejskiej. Przyznawane jest instytucjom, które zapewniają najlepsze warunki pracy naukowcom oraz prowadzą procesy rekrutacyjne w sposób przejrzysty i zgodny z wytycznymi Europejskiej Karty Naukowca i Kodeksu Postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych.

 







2023.10.12. Publikacja IP PAN — Nakładem wydawnictwa the University of Kansas, U.S.A. Paleontological Institute, ukazało się wydanie książkowe Treatise of Invertebrate Paleontology, Part V, Second Revision. Hemichordata (Graptolithina), xxx + 548 p., 310 fig.
 
Koordynatorem wydania jest Maletz J., a współautorami: D. E. B. Bates, E. Beli, E. D. Brussa, C. B. Cameron, R. A. Cooper, P. Gonzalez, A. Kozłowska, A. C. Lenz, D. K. Loydell, J. Maletz, S. Rigby, J. F. Riva, M. Steiner, B. A. Toro, A. H. M. VandenBerg, J. A. Zalasiewicz, Y. D. Zhang.


















seminarium2023.10.09. Seminarium IP PAN
9 października 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom dr hab. Łucja Fostowicz-Frelik wygłosi referat: "Krewni i znajomi królika Morfologia ewolucyjna siekaczowców (Glires, Mammalia)".













2023.10.04. Publikacja IP PAN — Różycka, M., Bielak, K., Ptak, K., Jost, B., MeloRodriguez, G., Schoelkopf, J., Stolarski, J., Dobroszycki, P., Ożyhar, A. 2023. The effect of gel exposition on calcium and carbonate ions determines the Stm-l effect on calcium carbonate crystals morphology.
Biomacromolecules 24: 4042−4050, doi: 10.1021/acs.biomac.3c00395

Rycina: Kryształy CaCO3 tworzone w obecności białka podobnego do Starmakera wykazują radykalnie odmienną morfologię i rozkład białka wewnątrz kryształu w zależności od wcześniejszej ekspozycji białka na jony wapnia lub węglanu.
 
Na morfologię i mineralogię otolitów ryb wpływ mają białka, jednak szczegółowy mechanizm tych oddziaływań jest bardzo słabo poznany. W opublikowanej pracy po raz pierwszy zbadano wpływ środowiska zewnętrznego na mineralizację węglanu wapnia w obecności białka otolitowego. Kryształy węglanu wapnia powstające w żelu agarozowym posiadały radykalnie odmienną morfologię i rozkład białka w kryształach w zależności od wcześniejszej ekspozycji białka na jony wapnia lub węglanowe. Odkrycie sugeruje, w jaki sposób czynniki środowiskowe mogą wpływać na funkcjonalność makrocząsteczek biorących udział w biomineralizacji.







2023.10.04. Publikacja IP PAN — Canesi, M., Douville, E., Montagna, P., Stolarski, J., Bordier, L., Dapoigny, A., Coulibaly, G.E.H., Simon, A-C., Agelou, M., Iwankow, G., Allemand, D., Planes, S., Moulin, C. Tara Pacific Consortium Coordinators, Reynaud, S. 2023. Differences in carbonate chemistry up-regulation of long-lived reef-building corals. Scientific Reports 13:11589,
doi:10.1038/s41598-023-37598-9

Rycina: Modyfikacja chemizmu "roztworu kalcyfikującego" zawierającego składniki tworzącego się szkieletu u koralowców sześciopromiennych z rodzaju Porites i Diploastrea wraz z temperaturą wody.
 
Niezwykłym przystosowaniem koralowców sześciopromiennych do życia w zakwaszonych wodach oceanu jest umiejętność fizjologicznej modyfikacji chemizmu "roztworu kalcyfikującego" zawierającego składniki tworzącego się szkieletu. W opublikowanej pracy wykazano, że powszechne w Pacyfiku koralowce z rodzajów Porites i Diploastrea wykazują dwie różne strategie: Porites zwiększa stan nasycenia CaCO3 roztworu w wyższych temperaturach, natomiast Diploastrea wykazuje stałe nasycenie w całym zakresie temperaturowym Pacyfiku. Wykazane różnice fizjologiczne będą miały wpływ na przeżywalność obu taksonów w warunkach zmieniającego się klimatu.







2023.10.03.
Międzynarodowa Konferencja Geologiczna „Jurassica XV”


 
W dniach 19-22 września br. odbyła się w Iłży Międzynarodowa Konferencja Geologiczna „Jurassica XV” pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Geologicznego i Słowackiego Towarzystwa Geologicznego. Organizatorami konferencji byli Instytut Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk, Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Państwowy Instytut Geologiczny im. Dionýza Štúra w Bratysławie oraz Gmina i Miasto Iłża.

Odbywająca się cyklicznie Konferencja Jurassica jest otwarta dla wszystkich geologów zajmujących się systemem jurajskim oraz osadami granicznymi triasu/jury i jury/kredy. Konferencja miała na celu wymianę nowatorskich pomysłów i odkryć oraz stworzenie przestrzeni do dyskusji na temat kluczowych aspektów stratygrafii jurajskiej, sedymentologii, geochemii, paleontologii, tektoniki, paleomagnetyzmu i geoturystyki. Spotkanie stanowi również forum prezentacji wyników badań młodych naukowców i doktorantów nad poszczególnymi obszarami geologii jurajskiej. Jako współorganizatorom konferencji zależało nam bardzo, aby uczestnicy biorący udział w konferencji (m.in. z Anglii, Czech, Dani, Niemiec i Słowacji) poza walorami naukowymi zwrócili uwagę również na walory turystyczne i dziedzictwo historyczne odwiedzanych stron.

Okres jurajski trwający około 55 milionów lat (od około 200 do 145 milionów lat temu) zapisał się w historii dziejów Ziemi jako czas niezwykły. To nie tylko okres dominacji wielkich dinozaurów na ladach, lecz także czas gdy w morzach gromadziły się osady, z których powstały największe złoża ropy naftowej na świecie. Na terenie Polski przez długi czas okresu jurajskiego dominowały morza, w których tworzyły się różne skały osadowe stanowiące źródło ważnych informacji naukowych, także obiektów dla pozyskiwania surowców skalnych w kamieniołomach, czy też elementów niezwykłych krajobrazów skalnych od Jury Krakowsko-Częstochowskiej po Przełom Dunajca w Pieniach.







2023.10.03. Publikacja IP PAN — Gałązka, D., Boerner, A., Rytel, A., Szczygielski, T., Borecka, A.,
Danel, W., & Chruściel, M. (2023). Reinterpretacja fragmentu szkieletu gada z wczesnego triasu Pomorza. Przegląd Geologiczny, 71(7), 386–391, doi: 10.7306/2023.34

Rycina: Fragmenty rdzenia wiertniczego (kolekcja BGR) z kręgiem gada opisanym jako "Microcnemus sp.". A-C, skamieniałość uszkodzonego kręgu: oświetlenie zwykłe (A), model 3D (B), oświetlenie prostopadłe do powierzchni (C). D, fragment negatywowy z odciskiem kręgu przed uszkodzeniem.
 
Większość terenu Polski pokryta jest przez osady polodowcowe, które skrywają skały mezozoiku. Dlatego właśnie większość skamieniałości kręgowców starszych niż kilka milionów lat pochodzi z południowej Polski, gdzie dostępne są odpowiednie odsłonięcia. Na Pomorzu cały zapis kopalny czworonogów triasu ograniczony jest do jednego kręgu, który pochodzi z rdzenia wiertniczego z Darłowa i opisany został ponownie w niniejszym artykule. Mimo niewielkich rozmiarów okaz ma znaczenie dla nauki – dowodzi, że w niezwykle gorącej i suchej strefie równikowej ówczesnego superkontynentu Pangei mogły żyć gady.







2023.10.02. Publikacja IP PAN — Skompski S., Kozłowska A., Kozłowski W. & Łuczyński P. 2023. Coexistence of algae and a graptolite-like problematicum: a case study from the late Silurian of Podolia (Ukraine). Acta Geologica Polonica, 73, pp. 115–133, doi: 0.24425/agp.2022.143599
 
Po raz pierwszy zaobserwowano niezwykłe zjawisko porastania glonów przez graptolity. W sylurskich osadach płytkiego zbiornika szelfowego sprzed około 427 mln lat, na Podolu w zachodniej Ukrainie, znaleziono osiadłe glony, należące do rzędu Dasycladales (zielenice) z przyczepionymi do nich gałązkami epifitycznych graptolitów z rzędu Dendroidea. Podobny rozwój epifitów obserwowane jest u współczesnych osiadłych glonów. Obie formy, Voronocladus dryganti (glon) i Podoliagraptus algaeoides (graptolit) były do tej pory nieznane. Doskonały stan zachowania obu form pozwala traktować odsłonięcie jako ‘Konservat Lagerstätte’.









Rycina: Rekonstrukcja Voronocladus dryganti gen. et sp. nov., osiadłej zielenicy z rzędu Dasycladales porośniętej graptoliem Podoliagraptus algaeoides z rzędu Dendroidea (rys. Bogusław Waksmundzki)









seminarium2023.09.29. Seminarium IP PAN
3 października 2023 r. (wtorek), o godz. 16:00, na platformie internetowej zoom dr Jingmai O'Connor wygłosi referat: "Evolution of the biologically modern bird: evidence from the Jehol Biota".









2023.09.15.
Projekt utworzenia Narodowego Muzeum Przyrodniczego
3 sierpnia 2023 r. Prezes Polskiej Akademii Nauk - prof. dr hab. Marek Konarzewski - powołał zespół ds. opracowania szczegółowej opinii dotyczącej projektu utworzenia Narodowego Muzeum Przyrodniczego. W skład zespołu utworzonego przy Wydziale II Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN weszli:
  • prof. dr hab. Krzysztof Nowak - Dziekan Wydziału II PAN,
  • prof. dr hab. Stanisław Mazur - Dyrektor Instytutu Nauk Geologicznych PAN,
  • prof. dr hab. Jarosław Stolarski - Dyrektor Instytutu Paleobiologii PAN.
Zespół do 1 października jest zobowiązany przygotować opinię dotyczącą powstania Narodowego Muzeum Przyrodniczego jako części Narodowego Muzeum Techniki.

Decyzja Prezesa Polskiej Akademii Nauk w sprawie powołania zespołu [decyzja].







2023.09.08.
Już w najbliższą niedzielę, 10 września w Warszawie rozpoczyna się: 14th Symposium of the International Fossil Coral and Reef Society (IFCRS)


 
Konferencje IFCRS są najważniejszym światowym forum uczonych badających kopalne koralowce i rafy w kontekście zmian klimatu oraz ewolucji ich bioróżnorodności. Dzisiejsze środowiska rafowe są jednymi z najbardziej wrażliwych na zmianę warunków klimatycznych ekosystemów morskich: modele zmian klimatu przewidują wymarcie do końca 21 wieku większości znanych dziś środowisk rafowych z powodu zakwaszania i podwyższenia temperatury wód powierzchniowych. Najnowsze badania wskazują jednak, że nie wszystkie koralowce mają ten sam potencjał przetrwania zmian, a kluczem do zrozumienia tych różnic jest ich przeszłość geologiczna i ewolucyjna. Tematem wiodącym konferencji są badania koralowców ze środowisk mezofotycznych i głębokowodnych (motto: "Going deeper"), gdyż środowiska te stanowią potencjalne refugia koralowców w przypadku wymarcia płytkowodnych raf, zaś w Polsce kopalne środowiska raf mezofotycznych są dobrze poznane i reprezentują pierwsze rafy nowoczesnego typu na świecie.
Informacje na temat konferencji zawarte są na stronie internetowej: https://fossilcoralreefs.com/







2023.09.04. Publikacja IP PANOlempska, E., Mundy, David, J.C & Zatoń, M. 2023. Cryptic moulting behaviour of some Carboniferous Ostracoda. Papers in Paleontology, e1519, doi: 10.1002/spp2.1519
 
Z karbonu Anglii opisano jednogatunkowe nagromadzenia małżoraczków głównie w obrębie fragmokonów (rurki syfonalnej i komór) muszli głowonogów (łodzika i dwóch goniatytów). Występowanie wyłącznie rozdzielonych skorupek oraz zachowanie delikatnych struktur morfologicznych wskazują na to, iż nagromadzenia nie są wynikiem procesów sedymentacyjnych, lecz odzwierciedlają behawior małżoraczków, a mianowicie poszukiwanie przez nie spokojnego miejsca do odbycia linienia, jak również w celu złożenia jaj, na co może wskazywać obecność sferycznych struktur w obrębie jednego z nagromadzeń.















seminarium2023.08.29. Seminarium IP PAN
5 września 2023 r. (wtorek), o godz. 10:00, na platformie internetowej zoom prof. Stephen Brusatte wygłosi referat: "The Rise of Placental Mammals: Dissecting our Evolutionary Radiation after the End-Cretaceous Mass Extinction".













2023.08.18. Publikacja IP PAN — Parent, H., Kaim, A., Alberto C. Garrido, A.,C. 2023. Ammonite assemblage and age of the hydrocarbon seep La Elina, Neuquén Basin, Argentina. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 93: in press, doi: 10.14241/asgp.2023.14

 
Jurajskie osady źródeł węglowodorowych na terenie rancza La Elina (północna Patagonia) stanowią jedyne źródło informacji o faunach tego typu środowisk z mezozoiku Ameryki Południowej. Oprócz ślimaków i małży typowych dla źródeł węglowodorowych i zwykle głębokowodnych, znaleziono w nich również liczne amonity, które sugerują stosunkowo płytkowodny charakter tego źródła. Brak płytkowodnych ślimaków i małży może być tutaj spowodowany specyficznymi warunkami środowiskowymi w tym czasie, najprawdopodobniej niedotlenieniu otaczających wód dennych.







2023.08.16. Publikacja IP PANWolniewicz, A. S., Shen, Y., Li, Q., Sun, Y., Qiao, Y., Chen, Y., Hu, Y., and Liu, J. (2023). An armoured marine reptile from the Early Triassic of South China and its phylogenetic and evolutionary implications. eLife, 83163, doi: 10.7554/eLife.83163

Autor rekonstrukcji: Zhixin Han.
 
Polsko-chiński zespół naukowy opisał nowego gada morskiego z grupy zaurosfargidów (Saurosphargidae) z wczesnego triasu Chin (prowincja Hubei) – Prosaurosphargis yingzishanensis. Przedstawiona w artykule hipoteza filogenetyczna na temat pokrewieństw głównych grup gadów postuluje przynależność zaurosfargidów do zauropterygów (Sauropterygia) – mezozoicznych gadów morskich, do których zaliczają się również słynne plezjozaury. Stwierdzono także, że same zauropterygi należały do archelozaurów (Archelosauria) – dużej grupy gadów, obejmującej również żółwie oraz archozauromorfy (krokodyle, dinozaury, ptaki i ich krewnych).







2023.08.08. Publikacja IP PANPindakiewicz, M.,K., Hryniewicz, K., Kaim, A. 2023. Early Cretaceous radiation of teleosts recorded by the otolith-based ichthyofauna from the Valanginian of Wąwał, central Poland. Journal of Vertebrate Palaeontology e2232008, doi:10.1080/02724634.2023.2232008

 
Około 140 milionów lat temu Polska była morzem, łączącym Ocean Tetydy z Morzem Borealnym. Ryby żyjące w tym morzu nie pozostawiły skamieniałości szkieletowych, ale zostały zidentyfikowane na podstawie otolitów, znalezionych w Wąwale k. Tomaszowa Mazowieckiego. Te ”kamyczki słuchowe” odpowiadają m. in. za orientację w przestrzeni. Okazuje się, że we wczesnej kredzie w Polsce pływały przodkowie srebrzyków, japońskich ryb gisu, oszczerów, albul oraz amazońskiej arapaimy. Część gatunków była dotąd znana tylko z młodszych osadów.







2023.07.24. Publikacja IP PAN — Weryński Ł, Błażejowski B. 2023. Late Jurassic teeth of plesiosauroid origin from the Owadów-Brzezinki Lägerstatte, Central Poland. PeerJ 11:e15628,
doi:10.7717/peerj.15628

Rycina: Profil litofacjalny w kamieniołomie Owadów-Brzezinki; ząb plezjozaura ZPAL R.11/OB/T4; rekonstrukcja: Stanisław Kugler.
 
Kamieniołom Owadów-Brzezinki jest jednym z najciekawszych stanowisk paleontologicznych w Polsce, znanym z wyjątkowo dobrze zachowanych późnojurajskich skamieniałości morskich i lądowych organizmów, w tym ostrogonów, owadów oraz licznych kręgowców, takich jak ryby promieniopłetwe, żółwie, krokodylomorfy oraz ichtiozaury. Jednym z najnowszych znalezisk z tego stanowiska są duże, zakrzywione zęby z wyraźnymi bruzdami. Zęby te reprezentują kolejną grupę kręgowców z Owadowa-Brzezinek – plezjozaury. Ogólna morfologia, kontekst stratygraficzny i analiza morfometryczna wskazują, że zęby te należały do przedstawicieli Plesiosauroidea, prawdopodobnie z rodziny Cryptoclididae.







2023.07.18. Publikacja IP PAN — Sachs, S., Abel, P. & Madzia, D. 2022. A ‘long-forgotten’ plesiosaur provides evidence of large-bodied rhomaleosaurids in the Middle Jurassic of Germany. Journal of Vertebrate Paleontology 42 (5): e2205456, doi:10.1080/02724634.2023.2205456
 
Trematospondylus macrocephalus z batonu (środkowej jury) Niemiec, opisany w 1858 r., jest jednym z najwcześniej wprowadzonych taksonów plezjozaurów. Jednak pomimo jego historycznego znaczenia takson ten zniknął z literatury krótko po swoim pierwotnym opisie i został zapomniany przez ponad sto lat. Nowe badania pokazują, że Trematospondylus najprawdopodobniej należy do grupy Rhomaleosauridae i był dużym przedstawicielem tej archaicznej gałęzi ewolucyjnej. Materiał dodaje kolejną cegiełkę do rzadkiego zapisu kopalnego romaleozaurów ze środkowej jury i poszerza bardzo jak dotąd ograniczoną wiedzę na temat różnorodności plezjozaurów w jurze środkowej przed kelowejem.






Rekonstrukcja: Dmitry Bogdanov







2023.07.17. Publikacja IP PANPisera, A., Bitner, M.A., & Fromont, J. 2023. Eocene phymaraphiniid demosponges from South Western Australia: filling the gap. Acta Palaeontologica Polonica 68 (2): 261-272, doi: 10.4202/app.01052.2023
 
Nowy, bardzo bogaty i dobrze zachowany materiał pokazuje, że eoceńskie gąbki z SW Australii, poprzednio błędnie sklasyfikowane, należą do rodziny Phymaraphiniidae z gromady gąbek pospolitych. Zaproponowano dla nich dwa nowe rodzaje, Twertupia i Pickettispongia. Jest to pierwsze występowanie kompletnie zachowanych gąbek z tej rodziny w skałach eocenu, a także z półkuli południowej. Opisane występowanie wypełnia lukę stratygraficzną między dobrze znanymi gąbkami z rodziny Phymaraphiniidae z kredy Europy oraz ich współczesnym występowaniem.











2023.06.22. Publikacja IP PANCzepiński, Ł. 2023. Skull of a dromaeosaurid dinosaur Shri devi from the Upper Cretaceous of the Gobi Desert suggests convergence to the North American forms. Acta Palaeontologica Polonica 68 (2), 227-243. doi:10.4202/app.01065.2023

Rycina: czaszka i lewa stopa dromeozauryda z Khulsan, warstwy Baruungoyot, Mongolia (rysunek: Jakub Zalewski).
 
Kości dinozaura drapieżnego, znalezione w latach 70. XX wieku na Pustyni Gobi przez polsko-mongolskie wyprawy paleontologiczne, oznaczono jako należące do gatunku Shri devi, blisko spokrewnionego ze słynnym Velociraptor. Okaz obejmuje czaszkę, która do tej pory u tego gatunku była nieznana. W przeciwieństwie do innych welociraptorów z Mongolii, Shri devi miał stosunkowo krótki pysk, przypominający proporcjami dromeozaury z Ameryki Północnej. Niewykluczone, że zbieżność w anatomii czaszki tych zwierząt może wynikać z przystosowania do mniej pustynnych warunków środowiskowych.







2023.06.20. Publikacja IP PAN — Ye, F., Shi, G.R. & Bitner, M.A. 2023. Interhemispheric biodiversity peaks of living brachiopods coinciding with warm-temperate zones and correlated to a multitude of biotic, abiotic and evolutionary factors. Global and Planetary Change, 227, 104163. doi:10.1016/j.gloplacha.2023.104163

Rycina: (a) Gradient zróżnicowania dzisiejszych ramienionogów (linia zielona) a średni zasięg równoleżnikowy ramienionogów (brązowa). (b) Gradient zróżnicowania dzisiejszych ramienionogów (linia zielona) a średnia temperatura powierzchni morza (czerwona).
 
Równoleżnikowy gradient różnorodności jest powszechnie obserwowany na Ziemi. Analiza globalnego zróżnicowania współczesnych ramienionogów w funkcji szerokości geograficznej wykazała istnienie dwumodalnego rozkładu zróżnicowania z maksimami w strefach umiarkowanych szerokości geograficznych, w przeciwieństwie do klasycznego, jednomodalnego gradientu zróżnicowania. Zaobserwowano brak wpływu taksonomii, batymetrii czy skali przestrzennej na taki rozkład u dzisiejszych ramienionogów. Spośród kilku przetestowanych hipotez ekologicznych prawo Rapoporta wydaje się najlepiej wyjaśniać obserwowany dwumodalny rozkład zróżnicowania.







2023.06.15. Publikacja IP PAN — Korsun, S., Kniazeva, O., Majewski, W., Godoi, M. A., Hromic, T., Varfolomeeva, M., Pawlowski, J. 2023. Foraminifera in temperate fjords strongly affected by glacial meltwater, Tierra del Fuego, South America. Marine Micropaleontology 181, 102248. doi:10.1016/j.marmicro.2023.102248

Rycina: Gotowy do użycia czerpacz Van Veena, którym pobieraliśmy osady z dna morskiego we fiordach Patagonii.
Ilustrowane otwornice nie w skali.
 
Otwornice, przedstawiciele jednokomórkowców, są powszechnie używane jako bioindykatory w badaniach paleośrodowiskowych. Niestety ich rozprzestrzenienie w wielu kluczowych obszarach jest słabo rozpoznane. Jednym z takich rejonów jest południowa Patagonia, która jest narażona na zmienne warunki w związku z migracją południowego systemu wiatrów zachodnich i Antarktycznego Prądu Okołobiegunowego. W pracy bazującej na materiale zgromadzonym w 2013 r. opisano występowanie otwornic w osadach Kanału Beagle i uchodzących do niego fiordów. Co nietypowe dla podobnych obszarów, nie zaobserwowano zespołów typowych dla środowisk z silną presją środowiskową w bezpośredniej bliskości lodowców.







seminarium2023.06.14. Seminarium IP PAN
19 czerwca 2023 r. (poniedziałek), o godz. 14:00, na platformie internetowej zoom prof. Christian Klug wygłosi referat: "New early vertebrate-treasures from the Late Devonian of the Moroccan Anti-Atlas".













seminarium2023.06.06. Warsztaty IP PAN
12 czerwca 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:30, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Dr Pavel Komarov poprowadzi warsztaty: "The AFM-in-SEM Technique: True correlative sample analysis with the LiteScope".













seminarium2023.05.30. Seminarium IP PAN
5 czerwca 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Dr Magdalena Łukowiak wygłosi referat: "Krzemionkowe igły gąbek jako nośnik informacji taksonomicznych, strukturalnych, środowiskowych i biogeograficznych".













2023.05.30.
26. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik już za nami! Tegorocznym
tematem przewodnim były REWOLUCJE NAUKOWE.

 
Myślą przewodnią zaprezentowanego przez Instytut Paleobiologii PAN programu była (R)EWOLUCJE W NAUKACH PRZYRODNICZYCH. Nasze stanowisko odwiedziło tysiące zainteresowanych osób! Zaproponowany przez nas program cieszył się ogromnym zainteresowaniem. Szczególnie omawiane przez naszych ekspertów zagadnienia związane z (R)EWOLUCJĄ BIOLOGICZNĄ. Celem warsztatów było przekazanie naszym gościom elementarnej wiedzy na temat przełomowego odkrycia naukowego, jakimi była darwinowska teorii ewolucji, poprzez rozbudzenie w nich ciekawości i pasji badawczej oraz chęci zgłębiania tematu i samodzielnego poszukiwania wiedzy. Szczegółowo omawiana ewolucję koniowatych cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Drugim tematem była (R)EWOLUCJA TEKTONIKI PŁYT, gdzie nasi goście zapoznali się z tą teorią, tj. z zagadnieniem „wędrówki (dryfu) kontynentów” na Ziemi i jego wpływem na ewolucje organizmów. Teorią, która zmieniła w fundamentalny sposób nasze poglądy na ewolucje klimatu i życia na Ziemi.

news

Dziękujemy wszystkim osobom, które w minioną sobotę odwiedziły nasze stanowisko, a Szpitalowi Koni Służewiec za wypożyczenie zdjęć RTG na kliszach, które wykorzystaliśmy do omówienia ewolucji kończyn u koniowatych!







2023.05.29. Publikacja IP PAN — Ye, F., Bitner, M.A. & Shi, G.R. 2023. Variation of shell ornamentation with latitude and water depth – A case study using living brachiopods. Ecology and Evolution, 13: e10006. doi: 10.1002/ece3.10006
Rycina: Zmiany współczynnika urzeźbienia w poszczególnych strefach szerokości geograficznych. Niebieski kolor: skorupka brzuszna, czerwony kolor: skorupka grzbietowa.
 
Urzeźbienie muszli morskich organizmów można traktować jako potencjalną strukturę ochronną przeciw drapieżnictwu. W pracy zbadano, jak ornamentacja muszli dzisiejszych ramienionogów zmienia się wraz z szerokością geograficzną i głębokością. Wykazano brak statystycznie znaczących związków pomiędzy urzeźbieniem ich muszli a szerokością geograficzną bądź głębokością, co stanowi znaczącą różnicę w stosunku do większości ramienionogów kopalnych. Blisko 60% dzisiejszych ramienionogów ma cienką, gładką muszlę, która nie stanowi dobrej ochrony przed atakiem drapieżnika. Współczesne ramienionogi dominują w środowiskach kryptycznych i głębokowodnych, gdzie drapieżnictwo nie jest intensywne.







2023.05.22. Publikacja IP PAN
Fostowicz-Frelik Ł. and Tseng J. 2023. Introduction: The mammalian skull: development, structure and function. Philosophical Transactions of the Royal Society B 378, 20220077, doi:10.1098/rstb.2022.0077
 
Wydawane od 1665 roku przez Towarzystwo Królewskie w Londynie Philosophical Transactions są najstarszym na świecie wychodzącym nieprzerwanie czasopismem naukowym. Tematyczny numer zatytułowany "Czaszka ssaków: rozwój, budowa i funkcja", przygotowany przez redaktorów gościnnych Łucję Fostowicz-Frelik (Instytut Paleobiologii PAN) i Jacka Tsenga (Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, USA), pozwala spojrzeć z wielu stron na to intensywnie badane zagadnienie. Zbiór dwunastu artykułów, obejmujący zarówno oryginalne badania jak i prace przeglądowe autorstwa naukowców z pięciu kontynentów, daje wgląd we współczesną tematykę badań czaszki ssaków.




Fostowicz-Frelik Ł., Cox P. G., and Li Q. 2023. Mandibular characteristics of early Glires (Mammalia) reveal mixed rodent and lagomorph morphotypes. Philosophical Transactions of the Royal Society B 378, 20220087, doi: 10.1098/rstb.2022.0087

Siekaczowce (gryzonie, zajęczaki i ich kopalni krewni) to najbogatszy w gatunki i prawdopodobnie najbardziej zróżnicowany klad dzisiejszych łożyskowców. W obrębie siekaczowców wyewoluowały dwa zasadniczo przeciwstawne sposoby żucia: u zajęczaków dominuje poprzeczna skladowa nacisku a u gryzoni ruch przód-tył, nie znamy jednak wyjściowego stanu cechy w tej grupie. Zbadaliśmy żuchwy siekaczowców z paleocenu Chin należące do krewnych zajęczaków (wczesne Duplicidentata) oraz gryzoni (wczesne Simplicidentata). Wyniki analiz biomechanicznych wskazują na mieszankę cech zajęczakowych i gryzoniowych wśród pierwotnych siekaczowców oraz wczesne powstanie morfotypu zajęczakowego.

Ruf I., Meng J., Fostowicz-Frelik Ł 2023. Auditory region circulation in Lagomorpha: the internal carotid artery pattern revisited. Philosophical Transactions of the Royal Society B 378, 20220088, doi:10.1098/rstb.2022.0088

Tętnica szyjna wewnętrzna jest jednym z głównych naczyń zaopatrujących mózgowie. Związane z nią otwory, kanały i bruzdy w kościach czaszki można badać również w skamieniałościach, więc cechy te są często używane w analizach filogenetycznych. Zbadaliśmy towarzyszące temu naczyniu cechy
czaszkowe u kilkunastu współczesnych i wymarłych rodzajów zajęczaków, wykorzystując dane mikrotomograficzne.Proponowany dla całego rzędu stan pierwotny przebiegu tętnicy szyjnej wewnętrznej jest zbliżony do występującego u najwcześniejszych gryzoni, plezjadapidów i wiewióreczników oraz potwierdza konserwatyzm morfologiczny zajęczaków w przeciwieństwie do gryzoni, ich siostrzanego kladu.








2023.05.19. Publikacja IP PANSzczygielski T., Sulej T. 2023. Woznikella triradiata n. gen., n. sp. –
a new kannemeyeriiform dicynodont from the Late Triassic of northern Pangea and the global distribution of Triassic dicynodonts. Comptes Rendus Palevol 22 (16): 279–406, doi:10.5852/cr-palevol2023v22a16
 
Dicynodonty to roślinożerne synapsydy – przedstawiciele grupy czworonogów obejmującej ssaki, ich przodków i krewnych, ale nie gady. Odniosły sukces ewolucyjny w permie i choć wymieranie na granicy perm–trias przyczyniło się do ogromnego zubożenia ich różnorodności, w triasie grupa ponownie rozkwitła. Publikacja przedstawia nowy rodzaj i gatunek późnotriasowego dicynodonta z Polski (Woźniki) i Niemiec, Woznikella triradiata, oraz omawia rozprzestrzenie geograficzne i czasowe dicynodontów w triasie. Wyniki wskazują na kluczową rolę południowo-wschodniej części Afryki jako głównego źródła wielokrotnych ekspansji różnych grup dicynodontów na zachód i północ.
Rycina: Woznikella triradiata, rekonstrukcja czaszki widziana od boku.







2023.05.18. Publikacja IP PAN — M. A. Salamon, T. Brachaniec, K. Paszcza, D. Kołbuk, P. Gorzelak 2023. The role of mass extinction events in shaping the body-size dynamics of fossil crinoids. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. Volume 622, 15 July 2023, 111593, doi:10.1016/j.palaeo.2023.111593
 
Analiza wielkości kielichów kopalnych liliowców wykazała, że średnia wielkość kielichów liliowców znacząco zmniejszała się w okresach masowych wymierań (w późnym ordowiku, środkowym i późnym dewonie, na pograniczu permu i triasu, a także w tracie kredowych zdarzeń anoksycznych). Wykryta korelacja ma związek z preferencyjnym wymieraniem taksonów o większych rozmiarach kielichów, natomiast w kredzie ze zwiększoną specjacją taksonów cechujących się niewielkimi rozmiarami kielichów. Praca oparta jest o dane pochodzące z nowo stworzonej bazy danych, zawierającej pomiary 1263 kielichów liliowców z paleozoiku i mezozoiku.







2023.05.17. Publikacja IP PAN — Wierzbowski, H. and Błażejowski, B. 2023. Chaetognath grasping spines from the Devonian of Poland: their structure and geochemistry. Acta Palaeontologica Polonica 68 (1): 103–116, doi:10.4202/app.01012.2022
 
Badania nieznanych uprzednio niewielkich, fosforanowych kolców z dewonu Ostrówki w Górach Świętokrzyskich wykazały ich przynależność do szeroko rozpowszechnionej grupy morskich bezkręgowców – typu szczecioszczękich (Chaetognatha). Opisane skamieniałości stanowią unikatowe znalezisko kolców chwytnych szczecioszczękich, które znane były dotychczas głównie ze skał najniższego paleozoiku. Z uwagi na różnice w budowie w stosunku do form dolnopaleozoicznych badane kolce zostały zaliczone do nowego rodzaju i gatunku Phakeloides polonicus gen. et sp. nov.
Rycina: Współczesny przedstawiciel szczecioszczękich rodzaju Sagitta (a) oraz jego głowa z widocznymi szczecinami chwytnymi wokół aparatu gębowego (b, c), za H. Szaniawski; Kolce chwytne dewońskich szczecioszczękich Phakeloides polonicus gen. et sp. nov. (d-g); Kamieniołom Ostrówka (h).







2023.05.10. Publikacja IP PAN — Adams, A., Daval, D., Baumgartner, L.P., Bernard, S., Vennemann,
T., Cisneros-Lazaro, D., Stolarski, J., Baronnet, A., Grauby, O., Guo, J., Meibom, A. 2023. Rapid grain boundary diffusion in foraminifera tests biases paleotemperature records. Communications Earth & Environment 4:144, doi:10.1038/s43247-023-00798-2


Rycina: Błędy szacunków paleotemperatur spowodowane dyfuzją na granicach ziaren w skorupkach blisko 40 tysięcy kopalnych otwornic bentosowych i planktonowych (oś Y po lewej stronie pokazuje korekty paleotemperatur w °C, oś Y po prawej przedstawia użyte w wyliczeniach temperatur wartości δ18O). Fotografie po prawej przedstawiają identycznie wyglądające skorupki Ammonia sp. przed i po eksperymencie hydrotermalnym.
 
Pomiary stosunku trwałych izotopów tlenu (18O/16O) w skorupkach kopalnych otwornic są podstawą wnioskowania o temperaturze oceanów w ciągu ostatnich 120 milionów lat. Do tej pory uważano, że interpretacje te są poprawne, jeśli skorupki otwornic są półprzezroczyste, to znaczy niezmienione w sposób widoczny przez procesy wtórne. Opublikowana praca wykazuje, że stosunek izotopów tlenu może ulec znaczącej zmianie bez żadnych zmian w mikrostrukturze skorupek. Mechanizmem wzbogacenia izotopowego jest dyfuzja zachodząca na granicy nanoziaren. Proces ten nie był do tej pory brany pod uwagę, a może zmieniać szacunki dotyczące paleotemperatur nawet o około (plus lub minus) pół do niemal jednego stopnia Celsjusza.








seminarium2023.05.09. Seminarium IP PAN
15 maja 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Dr Krzysztof Hryniewicz wygłosi referat: "Zapis kopalny i ewolucja małży kopalnych źródeł węglowodorowych".












2023.04.24. Publikacja IP PANBaliński, A. & Halamski, A.T. 2023. Pre-Taghanic (Lower to lower Middle Givetian) brachiopods from Miłoszów in the Holy Cross Mountains (Poland). Annales Societetis Geologorum Poloniae, 93 (1): 3–102, doi: 10.14241/asgp.2023.01

Monograficzne opracowanie 68 gatunków ramienionogów (trzy nowe, z czego jeden w obrębie nowego rodzaju), najbardziej zróżnicowanej grupy w środkowym dewonie (żywecie) Miłoszowa w Górach Świętokrzyskich. Zaproponowano interpretację sekwencji ewolucyjnej w obrębie rodzaju Skenidioides jako kladogenezy pączkującej. Ramienionogi były częścią różnych paleoekosystemów od głębokości rzędu 20 m do ok. 100 m. Jest to druga część numeru specjalnego Annales Societatis Geologorum Poloniae pt. „Środkowodewońska biota i środowiska regionu łysogórskiego”.



Figura: Ramienionóg (atrypid) Davidsonia septata narastający na koralu czteropromiennym (Baliński & Halamski 2023, fig. 32H).








seminarium2023.04.19. Seminarium IP PAN
24 kwietnia 2023 r. (poniedziałek), o godz. 15:00, na platformie internetowej zoom prof. Roger B. J. Benson wygłosi referat:
"Hearing and vision in theropod dinosaurs".














2023.04.17. Publikacja IP PANMandera, S., Coronado, I., Fernandez-Diaz, L., Mazur, M., Cruz, J.A., Januszewicz, B., Fernandez-Martinez, E., Cozar, P., Stolarski, J. 2023. Earthworm granules: a model of non-classical biogenic calcium carbonate phase transformations. Acta Biomaterialia,
doi: 10.1016/j.actbio.2023.03.034


Rycina: Nowy model tworzenia węglanowych granul dżdżownic. Pierwotnie amorficzne granule krystalizują w kalcyt poprzez agregację cząsteczek amorficznych i proces klasycznego przyłączania jonów; patrz od lewej do prawej. Pośrodku w dolnej części obraz tomograficzny gruczołów tworzących granule (czerwony) i samych granul (żółty) w ciele dżdżownicy.
 
Zrozumienie mechanizmów zarodkowania, stabilizacji i agregacji amorficznego węglanu wapnia (ACC) oraz czynników kontrolujących jego dalsze przekształcanie w fazy krystaliczne ma fundamentalne znaczenie dla wyjaśnienia mineralizacji biogenicznej. Doskonałym obiektem do badań tych procesów są węglanowe granule, które tworzą niektóre gatunki dżdżownic. Pierwotnie amorficzne granule dżdżownic krystalizują do stabilnej fazy mineralnej (głównie kalcytu); ACC może też być stabilizowane poprzez włączenie pierwiastków śladowych, takich jak mangan. Zaproponowany nowy model tworzenia granuli dżdżownic uwzględnia agregację cząstek amorficznych oraz klasyczną krystalizację przez przyłączanie jonów. Badania podkreślają potencjalne niebezpieczeństwo wpływu zanieczyszczeń chemicznych gleby na normalny proces wzrostu granul dżdżownic.









seminarium2023.04.12. Miniseminarium IP PAN
17 kwietnia 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr Justyna Słowiak-Morkovina wygłosi referat : "Nieznana historia małego drapieżnika z Mongolii: Bagaraatan ostromi".


















2023.04.03. Publikacja IP PANMachalski, M., Olszewska-Nejbert, D. and Wilmsen, M. 2023. Stratigraphy of the Albian–Cenomanian (Cretaceous) phosphorite interval in central Poland: a reappraisal. Acta Geologica Polonica, 73 (1), 1–31. Warszawa, doi: 10.24425/agp.2022.142650


Ilustracja: Profile geologiczne, stratygrafia oraz lokalizacja kluczowych stanowisk kredowych fosforytów w Annopolu i Chałupkach (Machalski et al. 2023).
 
Utwory albu i cenomanu (kreda) odsłonięte w Annopolu nad Wisłą słyną z bogactwa fosforytów i skamieniałości. Do roku 1970 wydobyto tu ponad milion ton fosforytów do produkcji nawozów, zaś ostatnio bada się fosforyty w poszukiwaniu złóż pierwiastków ziem rzadkich (REE). W latach 2008–2016 w opuszczonej kopalni i odkrywkach w Annopolu wydobyto tysiące szczątków morskich zwierząt, w tym kości i zęby olbrzymich morskich gadów. Artykuł przedstawia nową interpretację stratygrafii interwału fosforytowego w Annopolu i jej konsekwencje dla naszego pojmowania tego typu złóż skamieniałości.

Machalski M.,2011, Drugie życie annopolskiej kopalni, Rocznik Muzeum Ewolucji 3, 20 -31.







2023.03.31. Publikacja IP PANGorzelak P., Kołbuk D., Stolarski J., Bącal P., Januszewicz B.,
Duda P., Środek D., Brachaniec T., Salamon M.A., 2023. A Devonian crinoid with a diamond microlattice. Proceedings of The Royal Society B 290: 20230092, doi: 10.1098/rspb.2023.0092
 
Niedawno odkryto, że pewne rozgwiazdy tworzą kalcytowy szkielet o potrójnie okresowej beleczkowatej mikrostrukturze, przypominającej strukturę atomową diamentu. Złożona jest ona z połączonych beleczek uformowanych niczym gwiazdobloki na planie czworościanów układających się w regularny sześciokątny wzór podobnie jak plaster miodu. Takie ułożenie zapewnia im nadzwyczajną wytrzymałość mechaniczną, pozwalając przy tym optymalnie wykorzystać przestrzeń, a jednocześnie maksymalnie oszczędzić materiał.
Rycina: Struktura atomowa diamentu złożona z połączonych tetraedrów i falochron zbudowany z gwiazdobloków w zestawieniu z mikrostrukturą dzisiejszych rozgwiazd i dewońskich liliowców.

W pracy opisano podobną mikrostrukturę u dewońskich liliowców z Gór Świętokrzyskich. Tak wysoce uporządkowana mikrostruktura szkieletu wzbogaconego w magnez mogła pojawić się u tych szkarłupni w odpowiedzi na zwiększoną presję drapieżników.







2023.03.24.
Zawiadomienie o publicznej obronie rozprawy doktorskiej mgr Dawida Dróżdża w dniu 3.04.2023 r.

news







2023.03.24. Publikacja IP PAN — Arrigoni, R, Stolarski, J., Terraneo, T.I., Huang, D, Hoeksema, B.W., Berumen, M.L., Payri, C., Montano, S., Benzoni, F. 2023. Phylogenetics and taxonomy of the
scleractinian coral family Euphylliidae. Contributions to Zoology 1–42, doi: 10.1163/18759866-bja10041
 
Jedną z rozprzestrzenionych w Indo-Pacyfiku grup rafowych koralowców sześciopromiennych są eufylidy (Euphylliidae). Dotychczasowe interpretacje ich filogenezy były rozbieżne. W opublikowanej pracy przedstawiono wyniki badań molekularnych oraz morfologicznych (szkieletu i polipów). Dane molekularne potwierdziły monofiletyzm rodzajów Ctenella, Euphyllia, Fimbriaphyllia, Galaxea i Gyrosmilia, wskazując jednocześnie, że do kladu należy również Coeloseris, do tej pory łączona z agaricidami (Agariciidae). Praca jest kolejną wskazującą na dużą wartość prowadzonych łącznie badań molekularnych i morfologicznych koralowców.
Rycina: Wiele eufylidów (np. widoczna na zdjęciu Galaxea) posiada łuskowatą teksturę powierzchni elementów szkieletu, lecz taka tekstura występuje również u agaricidów i akroporidów.







2023.03.22. Publikacja IP PAN — López-Torres S., Bhagat R., Bertrand O. C., Silcox M. T., and Fostowicz-Frelik Ł. 2023. Locomotor behavior and hearing sensitivity in an early lagomorph reconstructed from the bony labyrinth. Ecology and Evolution 13 (3), 9890. doi: 10.1002/ece3.9890


 
Budowa ucha wewnętrznego ssaków niesie wiele informacji dotyczących sprawności lokomocyjnej („zwinności”) oraz czułości słuchu tych zwierząt. W naszej pracy po raz pierwszy zajęliśmy się wczesnym etapem ewolucji narządów słuchu i równowagi u zajęczaków. Na podstawie cyfrowego odlewu błędnika kostnego (zawierającego struktury ucha wewnętrznego) północnoamerykańskiego zajęczaka Megalagus turgidus z wczesnego oligocenu ustalono, że nie odbiegał znacząco od dzisiejszych królików pod względem czułości słuchu oraz zwinności. Prawdopodobnie zamieszkiwał obszary leśne, co tłumaczy jego mniejszą zwinność niż zające (rodzaj Lepus).







seminarium2023.03.21. Miniseminarium IP PAN
27 marca 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr hab. Błażej Błażejowski wygłosi referat: "Podsumowanie dekady badań na stanowisku paleontologicznym Owadów-Brzezinki".













2023.03.21. Publikacja IP PAN — Surmik D., Słowiak-Morkovina J., Szczygielski T., Wojtyniak M.,
Środek D., Dulski M., Balin K., Krzykawski T., Pawlicki R. (2023) The first record of fossilized soft parts in ossified tendons and implications for the understanding of tendon mineralization, Zoological Journal
of the Linnean Society
: zlad001
, doi: 10.1093/zoolinnean/zlad001


Ilustracja: Po lewej obraz spod mikroskopu skaningowego przedstawiający osteocytopodobną komórkę. Po prawej rekonstrukcja naczynia krwionośnego edmontozaura z komórkami na powierzchni na podstawie obrazów spod mikroskopu skaningowego. Rysunek: Jakub Zalewski.
 
Ścięgna są elementami łączącymi mięśnie z kośćmi. U większości kręgowców są giętkie i elastyczne, ale u dinozaurów (włączając ptaki) niektóre ulegają skostnieniu. Doskonały stan zachowania skostniałych ścięgien trzech dinozaurów pozwolił na odkrycie skamieniałych tkanek miękkich. Zidentyfikowano struktury przypominające pęczki fibryli, naczynia krwionośne, oraz komórki kostne podobne do występujących w skostniałych ścięgnach indyka. Badania wskazują, że ścięgna u dinozaurów kostniały na drodze metaplazji, czyli mineralizacji już wykształconych tkanek miękkich.








seminarium2023.03.17. Seminarium IP PAN
Nowy termin seminarium prof. Marii McNamary (University of Cork) to czwartek (23 marca), godzina 11:00.
Zapraszamy!













2023.03.15. Publikacja IP PAN — Bates D. E. B., Kirk† N. H. & Kozłowska A. 2023. — Morphology and reconstruction of the retiolitines: Silurian graptolites of the Paraplectograptus lineage (Graptolithina). Comptes Rendus Palevol 22 (4): 45-57, doi: 10.5852/cr-palevol2023v22a4
 
Jedną z grup graptolitów są retiolity, których kolagenowy szkielet (rabdozom) zbudowany jest z delikatnej siateczki. Rozpoznano morfologię i zrekonstruowano szkielet retiolita Paraplectograptus pochodzącego z arktycznej Kanady oraz z Polski. news Dzięki trójwymiarowym okazom (wieku ok. 430 mln lat) i szczegółowym studiom w SEM odtworzono przebieg tek, których szkielet nie zachował się. Paraplectograptus jest jednym z pierwszych retiolitów, u których występują pewne cechy morfologiczne, charakterystyczne dla wszystkich retiolitów po wymieraniu lundgreni. Modele są autorstwa Nancy Kirk.










2023.03.13. Publikacja IP PANStolarski, J., Drake, J., Coronado, I., Vieira, A.R., Radwańska, U., Heath-Heckman, E.A.C., Mazur, M., Guo, J., Meibom, A. 2023. First paleoproteome study of fossil fish otoliths and the pristine preservation of the biomineral crystal host. Scientific Reports 13:3822,
doi: 10.1038/s41598-023-30537-8
 
Otolity są węglanowymi strukturami ucha wewnętrznego ryb doskonałokostnych.
Na morfologię i mineralogię otolitów wpływ mają białka obecne w środowisku ich biomineralizacji. Białka wbudowywane w strukturę biominerału tylko wyjątkowo zachowują się w stanie kopalnym ze względu na diagenezę. W opublikowanej pracy po raz pierwszy zidentyfikowano 11 białek charakterystycznych dla ryb w mioceńskich otolitach widlaków (rodzaj Phycis) sprzed ponad 14 milionów lat. Kopalne otolity zachowały się tak dobrze, że ich cechy mineralogiczne i strukturalne są nie do odróżnienia od form dzisiejszych. Identyczność białek we współczesnych i kopalnych otolitach widlaków wskazuje na konserwatywny charakter procesów biomineralizacji struktur ucha wewnętrznego tych ryb.







2023.03.10. Publikacja IP PANBłażejowski, B., Pszczółkowski, A., Grabowski, J., Wierzbowski, H., Deconinck, J. F., Olempska, E., Teodorski, A., Nawrocki, J. (2023). Integrated stratigraphy and clay mineralogy of the Owadów–Brzezinki section (Lower–Upper Tithonian transition, central Poland): implications for correlations between the Boreal and the Tethyan domains and palaeoclimate. Journal of the Geological Society, Volume 180, Issue 2,. doi:10.1144/jgs2022-073
 
Stanowisko paleontologiczne Owadów–Brzezinki to nowe jurajskie okno tafonomiczne. Przedstawiono dokładne datowanie profilu. Zbadano też środowiska depozycji płytkomorskich i lagunowych osadów węglanowych najwyższej jury północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. To tutaj spotykały się fauny morskie i lądowe pochodzące z różnych obszarów dzisiejszej Europy: z prowincji borealnej (dzisiejsza Arktyka) i prowincji subborealnej (podprowincje rosyjska i brytyjska), a okresowo także z obszarów południowych, w tym z południowych Niemiec oraz, poprzez istniejący pas sztramberskich raf koralowych, z Oceanu Tetydy.
Rycina: Uproszczona mapa paleogeograficzna Europy u schyłku jury (wg. Błażejowski B., Hołda-Michalska A., Matyja B., Wierzbowski A.).







2023.03.09. Seminarium prof. Marii McNamary – odwołane
Szanowni Państwo,informujemy, że w ostatniej chwili prof. Maria McNamara odwołała swój wykład ze względu na kłopoty zdrowotne. Poinformujemy o nowym terminie wkrótce.







2023.03.08. Publikacja IP PAN — Lee S., Słowiak-Morkovina J. (2023) The Resting Breathing Rate
of the Dinosaur Plateosaurus trossingensis via Conservation of Energy. The Physics Teacher 61, 166-169. doi: 10.1119/5.0077948


Ilustracja: Rekonstrukcja przyżyciowa Plateosaurus trossingensis.
 
Plateosaurus trossingensis to jeden z największych roślinożernych dinozaurów późnego triasu, którego liczne szczątki, w tym kompletne szkielety, znane są z Europy. Dzięki tak dobremu zapisowi kopalnemu możliwe jest oszacowanie krzywej wzrostu, masy ciała, a nawet objętości oddechowej tego dinozaura. Dane te posłużyły do obliczenia metabolizmu oraz spoczynkowej częstości oddechów. Wyniki wskazują na to, że częstość oddechów P. trossingensis wynosiła 7 + 3 oddechy na minutę, podobnie do dzisiejszych nosorożców.







2023.03.07. Publikacja IP PAN — Bielak, K., Benkowska-Biernacka, D., Ptak, M., Stolarski, J. Kalka, M., Dobryszycki, P. 2023. Otolin-1, an otolith- and otoconia-related protein, controls calcium carbonate bioinspired mineralization. Biochimica et Biophysica Acta - General Subjects 1867(5): 130327,
doi: 10.1016/j.bbagen.2023.130327


 
Tworzenie struktur biomineralnych w uchu wewnętrznym kręgowców (otolitów i pełniących tę samą funkcję dużo mniejszych otokonii) jest ściśle związane z obecnością macierzy organicznej, której jednym z ważnych składników jest otolina-1, krótkie białko podobne do kolagenu. W opublikowanej pracy zbadano wpływ rekombinowanej otoliny-1 pochodzącej od ryb (Danio) i człowieka na mineralizację węglanu wapnia w warunkach laboratoryjnych. Stwierdzono, że oba białka osadzone były w rdzeniu kryształów węglanu wapnia, zaś rybia otolina-1 przylegała również ściśle do ich powierzchni. Obecność obu białek miała wpływ na morfologię powstających kryształów, ale nie powodowała zmiany fazy polimorficznej węglanu wapnia. Wyniki te sugerują, że również w naturalnym środowisku biomineralizacji otolina-1 nie jest jedynie biernym rusztowaniem dla tworzonej fazy mineralnej, ale bierze aktywny udział w regulacji morfologii powstających biokryształów.







seminarium2023.02.24. Seminarium IP PAN
9 marca 2023 r. (czwartek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom prof. Maria McNamara wygłosi referat:
"A new perspective on the evolution of melanin in vertebrates".













2023.02.24. Publikacja IP PANMajewski, W., Szczuciński, W., and Gooday, A. J. 2023. Unique benthic foraminiferal communities (stained) in diverse environments of sub-Antarctic fjords, South Georgia, Biogeosciences, 20, 523–544. doi:10.5194/bg-20-523-2023


Ilustracja: Otwornice z fiordów Georgii Południowej i widok na lodowce w Zatoce Antarktycznej.
 
Otwornice to organizmy jednokomórkowe, które powszechnie zamieszkują dno morskie. Są często wykorzystywane do badań paleośrodowiskowych, zwłaszcza w regionach polarnych. Zbadaliśmy otwornice żyjące we fiordach Georgii Południowej, subantarktycznej wyspy wrażliwej na zmiany klimatu. Wraz ze zróżnicowaniem warunków panujących w wodzie i na dnie morskim, różne zespoły tych mikroorganizmów dominują w różnych częściach fiordów. Zbiorowiska w wewnętrznych i środkowych części fiordów wydają się być endemiczne dla Georgii Południowej, ale mogą się rozprzestrzenić wraz z oczekiwanym ociepleniem klimatu. Nasze wyniki umożliwiają interpretację zapisu kopalnego i monitorowanie nadchodzących zmian.







seminarium2023.02.17. Warsztaty
6 marca 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze mgr Jolanta Kobylińska - Iwaniuk poprowadzi warsztaty: "Kolekcja Instytutu Paleobiologii: fakty i mity".













2023.02.15.
14th Symposium of the International Fossil Coral and Reef Society (IFCRS)


 
Instytut Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk (organizator) oraz Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu (współorganizatorzy) zapraszają do wzięcia udziału w międzynarodowej konferencji The International Fossil Coral and Reef Society (IFCRS), która odbędzie się w dniach 10-16 września 2023 w Polsce (Warszawa-Chęciny-Kraków). Informacje na temat konferencji zawarte są na stronie internetowej: https://fossilcoralreefs.com/

Konferencje IFCRS są najważniejszym światowym forum uczonych badających kopalne koralowce i rafy w kontekście zmian klimatu oraz ewolucji ich bioróżnorodności. Dzisiejsze środowiska rafowe są jednymi z najbardziej wrażliwych na zmianę warunków klimatycznych ekosystemów morskich: modele zmian klimatu przewidują wymarcie do końca 21 wieku większości znanych dziś środowisk rafowych z powodu zakwaszania i podwyższenia temperatury wód powierzchniowych. Najnowsze badania wskazują jednak, że nie wszystkie koralowce mają ten sam potencjał przetrwania zmian, a kluczem do zrozumienia tych różnic jest ich przeszłość geologiczna i ewolucyjna. Tematem wiodącym konferencji są badania koralowców ze środowisk mezofotycznych i głębokowodnych (motto: "Going deeper"), gdyż środowiska te stanowią potencjalne refugia koralowców w przypadku wymarcia płytkowodnych raf, zaś w Polsce kopalne środowiska raf mezofotycznych są dobrze poznane i reprezentują pierwsze rafy nowoczesnego typu na świecie.







2023.02.15.
Międzynarodowa Konferencja Geologiczna „Jurassica XV”


 
Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Instytut Paleobiologii PAN, Państwowy Instytut Geologiczny im. Dionýza Štúra w Bratysławie oraz Gmina Iłża mają przyjemność ogłosić zbliżającą się Międzynarodową Konferencję Geologiczną „Jurassica XV”, która odbędzie się w Iłży w dniach 19-22 września 2023 r. Informacje na temat konferencji znajdziesz w Circular.

Konferencja Jurassica jest otwarta dla wszystkich geologów zajmujących się systemem jurajskim oraz osadami granicznymi triasu/jury i jury/kredy. Konferencja ma na celu wymianę nowatorskich pomysłów i odkryć oraz stworzenie przestrzeni do dyskusji na temat kluczowych aspektów stratygrafii jurajskiej, wzorców granic pięter (GSSP), sedymentologii, geochemii, paleontologii, tektoniki, paleomagnetyzmu i geoturystyki. Spotkanie stanowi również forum prezentacji wyników badań młodych naukowców i doktorantów nad poszczególnymi dziedzinami geologii jurajskiej.

Konferencja „Jurassica XV” oprócz prezentacji doniesień naukowych będzie obejmowała również wycieczki terenowe. Zarówno prezentowane zagadnienia, jak i wycieczki poświęcone będą płytkowodnym utworom górnej jury północno-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich zawierającym zróżnicowane zespoły faunistyczne.







2023.02.13. Publikacja IP PANHalamski, A.T. 2022. Middle Devonian biota and environments of the Łysogóry Region (Poland): Introduction. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 92 (4): 317–321.

Halamski, A.T., Baliński, A., Racki, G., Amler, M.R.W., Basse, M., Denayer, J., Dubicka, Z., Filipiak, P., Kondas, M., Krawczyński, W., Mieszkowski, R., Narkiewicz, K., Olempska, E., Wrzołek, T., Wyse
Jackson, P.N., Zapalski, M.K., Zatoń, M. & Kozłowski, W., 2022. The pre-Taghanic (Givetian, Middle Devonian) ecosystems of Miłoszów (Holy Cross Mts, Poland). Annales Societatis Geologorum Poloniae, 92 (4): 323–379.

Racki, G., Wójcik, K., Halamski, A.T. & Narkiewicz, M. 2022. Middle Devonian Skały Formation in the
Holy Cross Mountains (Poland) – formal description and subdivision based on new field data. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 92 (4): 425–444.

Woźniak, P., Halamski, A.T. & Racki, G. 2022. Cyclic ecological replacement of brachiopod
assemblages in the top-Eifelian Dobruchna Brachiopod Shale Member (Skały Formation) of the Holy Cross Mountains (Poland). Annales Societatis Geologorum Poloniae, 92 (4): 445–463.

news
Rekonstrukcja środkowodewońskiego (żyweckiego) dna morskiego w Miłoszowie (por. Halamski et al., 2022, fig. 27) z małymi rafami w płytszej strefie i łąką ramienionogową w strefie głębszej (rys. Bogusław Waksmundzki). Na zdjęciach wybrani przedstawiciele ekosystemów miłoszowskich. W górnym rzędzie: od lewej koralowiec czteropromienny (rugoz) Thamnophyllum (przekrój), element łodygi nieoznaczonego liliowca, igła gąbki z grupy oktaktinellidów i ząb odbytowy strzykwy Devonothyonites; różne powiększenia (por. Halamski et al., 2022, fig. 12, 13, 23, 24). W dolnym rzędzie: od lewej otwornica Semitextularia, ramienionóg Pentamerella, małżoraczek Kozlowskiella, trylobit Hypsipariops (powiększenie oka) i płytka (goniodont) nieoznaczonego ofiocystoida (wymarła gromada szkarłupni); różne powiększenia (por. Halamski et al., 2022, fig. 11, 19 20, 22, 23).

Pod gościnną redakcją Adama T. Halamskiego ukazał się specjalny numer czasopisma Annales Societatis Geologorum Poloniae pt. „Środkowodewońska biota i środowiska regionu łysogórskiego”. Autorami sześciu artykułów było 27 uczonych z czterech krajów (w tym trzy osoby z IPal PAN); założenia tego projektu przedstawiono w przedmowie.
Przedmiotem badań była kopalna biota (całość organizmów żywych) formacji skalskiej, jednostki stratygraficznej, której osady powstały w dewonie, a dokładniej ok. 386–382 mln lat temu. W oparciu o dane litologiczne, geochemiczne i paleontologiczne zebrane w Miłoszowie w Górach Świętokrzyskich przedstawiono rekonstrukcję ekosystemu środkowodewońskiego. W sumie doliczono się 200 gatunków organizmów morskich, z czego najbardziej zróżnicowaną grupą były ramienionogi (68 gatunków), a licznie występowały również szkarłupnie i mszywioły. Po raz pierwszy przedstawiono również szczegółową rekonstrukcję paleoekologiczną jednego z najsłynniejszych polskich odsłonięć – łupków ramienionogowych ze Skał – odtwarzając następstwo zespołów, to znaczy pokazując, które gatunki ramienionogów rzeczywiście współzamieszkiwały morze na terenie obecnych Gór Świętokrzyskich, a które następowały po sobie.
Konkluzją badań było wykazanie, iż nadzwyczaj bogata biota formacji skalskiej odpowiada okresowi szczególnie korzystnych warunków rozwoju organizmów morskich między tzw. wydarzeniem Kačák ok. 386 mln lat temu a wydarzeniem Taghanic ok. 381 mln lat temu.







2023.02.02. Publikacja IP PAN — Calábková, G., Březina, J., Nosek, V. & D. Madzia. 2023. Synapsid tracks with skin impressions illuminate the terrestrial tetrapod diversity in the earliest Permian of
equatorial Pangea. Scientific Reports 13: 1130. doi:10.1038/s41598-023-27939-z


Rekonstrukcja: Edyta Felcyn-Kowalska
 
Osady dolnego permu Basenu Boskowickiego na Morawach (Czechy) od dawna słyną z niezwykłego bogactwa sejmuriamorfów z grupy Discosauriscidae (gałąź ewolucyjna wymarłych czworonogów). Poza nimi czworonogi reprezentowane były jedynie przez rzadkie temnospondyle. Nasze badania dostarczyły pierwszych dowodów na występowanie wczesnych synapsydów (owodniowców z linii ewolucyjnej ssaków) w permie Czech. Materiał obejmuje dobrze zachowane izolowane tropy, odciski przednich i tylnych kończyn, oraz płytę, na której można zaobserwować ok. 20 tropów, które tworzą ścieżki w co najmniej czterech różnych kierunkach. Ponadto najlepiej zachowany okaz zawiera odciski skóry, których nigdy wcześniej nie obserwowano na stopach wczesnych owodniowców z linii ewolucyjnej ssaków. Nowy materiał uzupełnia skąpy zapis synapsydów z granicy karbonu i permu równikowej Pangei.







seminarium2023.02.02. Seminarium IP PAN
6 lutego 2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr Paweł Bącal wygłosi referat: "Kierunki rozwoju skaningowej mikroskopii elektronowej".













seminarium2023.02.01. Seminarium IP PAN
1 lutego 2023 r. (środa), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom dr Erin E. Saupe wygłosi referat: "The emergence of latitudinal biodiversity gradients in deep time".













2023.01.19. Publikacja IP PAN — Surmik, D., Szczygielski, T., Słowiak-Morkovina, J., Sander, M., Rothschild, B., Duda, P., & Klein, N. (2023). Bone abnormalities in the middle Anisian marine sauropsids from Winterswijk. Journal of Morphology, 284, e21550. doi:10.1002/jmor.21550


Ilustracja przedstawia eozauropteryga cf. Notosaurus marchicus z ze zrośniętą żuchwą. Mimo pękniętej żuchwy, zwierzę żyło dalej, na co wskazuje zrost kości. Poniżej zdjęcie skamieniałej żuchwy z zaznaczonym miejscem złamania. Autor ilustracji: Jakub Zalewski.
 
Formacja Vossenveld, która odsłania się w okolicy miasta Winterswijk w Holandii znana jest z nagromadzenia skamieniałych kości środkowotriasowych morskich gadów. Celem pracy było zidentyfikowanie kości o nietypowym kształcie oraz określenie przyczyn ich deformacji (tafonomii, urazu bądź choroby). Nienaturalny, skrzywiony kształt kości ramiennej zauropteryga wynikający ze skręconego trzonu jest rezultatem procesów tafonomicznych. Zmiany patologiczne zostały zidentyfikowane na żebrze innego zauropteryga (dysplazja włóknista kości), dużej kości o niepewnej tożsamości (nietypowe skostnienie) oraz na żuchwie cf. Notosaurus marchicus (zrośnięte złamanie). Mimo setek znalezionych w Winterswijk kości morskich gadów tylko kilka zachowało się ze zmianami patologicznymi, co może świadczyć o tym, że osobniki osłabione przez urazy bądź choroby były szybko eliminowane z populacji.







2023.01.05. Publikacja IP PANOlempska E., Błażejowski B., Waloszek D., Maas A. 2023. Phosphatic bromalites and microfossils from the Furongian (Cambrian) of northern Poland (Baltica) and palaeobiological implications. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 610, 111350. doi:10.1016/j.palaeo.2022.111350
 
Górnokambryjskie utwory formacji słowińskiej dostarczyły trójwymiarowo zachowanych mikroskamieniałości fosforanowych. Na podstawie kształtu i struktury wyróżniono dwa odrębne typy. Pierwszy obejmuje okazy w kształcie falistych, zwiniętych lub spiralnych nitek, interpretowane jako skamieniałe odchody (koprolity) kilkumilimetrowej długości robaków bentosowych. Drugi typ skamieniałości obejmuje formy elipsoidalne do kulistych o nieornamentowanej, ale pomarszczonej powierzchni. Interpretuje się je jako zapadnięte i zdeformowane jaja lub zarodki pozbawione skorupy. Ten typ skamieniałości interpretowany jest jako pierwszy dowód na istnienie w zespołach faunistycznych typu ‘Orsten’ jaj, najprawdopodobniej należących do skorupiaków z grupy fosfatokopidów. Niniejsze opracowanie wnosi znaczący wkład w poznanie i zrozumienie składu faunistycznego późnokambryjskiego morza oraz wskazuje na potencjał dalszych badań nad mikroskamieniałościami fosforanowymi z północnej Polski (paleokontynent Baltica).

























ARCHIWUM AKTUALNOŚCI 2006 - 2019, 2020, 2021, 2022