2024 | |||||
2024.03.05.
Publikacja IP PAN — Sachs, S., Eggmaier, S., Madzia, D. 2024. Exquisite skeletons
of a new transitional plesiosaur fill gap in the
evolutionary history of plesiosauroids. Frontiers in Earth Science 12:
1341470, https://doi.org/10.3389/feart.2024.1341470.
Franconiasaurus brevispinus
to nowy wczesny plezjozaur opisany na podstawie
dwóch trójwymiarowo zachowanych szkieletów z dolnej jury
Niemiec. Żył w okresie późnego toarku (∼175 mln lat temu), tuż
przed początkiem przemian faun gadów morskich na
granicy wczesnej i środkowej jury. Franconiasaurus
wykazuje intrygujące połączenie cech wczesnych i
późniejszych plezjozaurów. Analizy filogenetyczne
umieszczają go jako takson siostrzany do Cryptoclidia, wypełniając lukę
ewolucyjną między formami przypominającymi Plesiosaurus
i mikrokleididy a kryptoklididami, leptokleidami i elasmozaurami. Rekonstrukcja:
Joschua Knüppe
|
|||||
2024.03.04.
Seminarium IP PAN 11 marca 2024
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze, dr
Milan Chroust wygłosi referat:"Fossil Turtles:
Yesterday, Today and Tomorrow".
|
|||||
2024.02.26.
Selected highlights of 2023 Artykuł o
paleobionice ("Soft robotics informs how an early
echinoderm moved") współautorstwa dr hab.
Przemysława Gorzelaka znalazł się wśród 10 wyróżnionych
przez redakcję PNAS artykułów opublikowanych w tym
czasopiśmie w 2023 roku, które wywarły duży wpływ na
społeczne rozumienie nauki i badań naukowych. (Selected highlights of 2023)
Gratulujemy! |
|||||
2024.02.23. W
dniach 16-21 września 2024 r. w Warszawie, na
Wydziale Biologii UW, odbędzie się konferencja: "Joint
Meeting of the Polish Paleobiologists and the 95th
Annual Meeting of the Paläontologische Gesellschaft
(Palges)". Organizatorami konferencji są Uniwersytet
Warszawski, przy współpracy z Paläontologische
Gesellschaft (Niemcy), Instytutu Paleobiologii Polskiej
Akademia Nauk, Sekcji Paleontologicznej Polskiego
Towarzystwa Geologicznego i Państwowego Instytutu
Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego. Tematem
przewodnim konferencji są dokonania z pogranicza biologii
i geologii podkreślające znaczenie wiedzy
paleontologicznej dla zrozumienia ewolucji i ekologii, a
także dla współczesnych problemów związanych z ochroną
bioróżnorodności. Po szczegółowe informacje na temat
konferencji zapraszamy do cyrkularza [więcej informacji].
|
|||||
2024.02.22.
Publikacja IP PAN — Słowiak J, Brusatte S.L., Szczygielski T. (2024) Reassessment of
the enigmatic Late Cretaceous theropod dinosaur, Bagaraatan
ostromi, Zoological Journal of the Linnean
Society: zlad169, doi:
10.1093/zoolinnean/zlad169.
Rycina: U góry pierwotnie opisany szkielet Bagaraatan,
a poniżej aktualna rekonstrukcja.
Bagaraatan
ostromi to enigmatyczny dinozaur drapieżny opisany z
górnokredowej formacji Nemegt w Mongolii. Przez
ponad 30 lat jego pozycja systematyczna pozostawała
nieokreślona. Rewizja Bagaraatan wykazała, że
gatunek ten jest chimerą – jego szkielet został pierwotnie
zrekonstruowany w oparciu o pomieszane kości dwóch różnych
dinozaurów: owiraptorozaura (cf. Elmisaurus)
i bardzo młodego tyranozauryda. Kwestią wciąż otwartą
pozostaje to, czy Bagaraatan jest w istocie
odrębnym przedstawicielem tyranozaurydów, czy też
młodocianym osobnikiem Tarbosaurus lub
Alioramus. Bagaraatan jest jednym z
najmniejszych znanych młodocianych tyranozaurydów.
|
|||||
2024.02.20.
Miniseminarium IP PAN 26 lutego 2024
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr
Łukasz Czepiński wygłosi referat: "Deinonychozaury
z późnej kredy Pustyni Gobi".
|
|||||
2024.02.14.
Publikacja IP PAN — Kalka, M., Bielak, K., Ptak, M., Stolarski, J., Dobryszycki, P.,
Wojtas, M. 2024. Calcium carbonate polymorph selection in fish otoliths: a key role of phosphorylation of Starmaker-like protein. Acta Biomaterialia 174: 437-446, doi: 10.1016/j.actbio.2023.11.039 Rycina:
Eksperyment wskazujący na różną aktywność
biomineralizacyjną białka podobnego do białka Starmaker
(z
otolitów ryb), które w formie fosforylowanej wpływa na
powstanie waterytowych kryształów węglanu wapnia, zaś w
formie defosforylowanej kalcytowych.
Wiele
organizmów wykazuje zadziwiającą umiejętność tworzenia polimorfów biominerałów z tej samej
substancji chemicznej. Otolity ucha wewnętrznego ryb
składają się z węglanu wapnia (CaCO3) w różnych
formach polimorficznych (np. wateryt, aragonit). Od dawna było wiadomo, że
na formę polimorficzną wpływają białka, ale dopiero opublikowana
praca sugeruje konkretny mechanizm: fosforylację białka odpowiedzialnego
za biomineralizację. Fosforylacja wpływa na krystalizację
węglanu wapnia w postaci waterytu, natomiast jej brak
prowadzi do wytrącania się kalcytu.
|
|||||
2024.01.24.
Publikacja IP PAN — Gaaloul, N., Uchman, A., Riahi,
S., Janiszewska, K., Stolarski, J., Kołodziej, B., Ben Ali,
S. 2023. In vivo and post-mortem bioerosion traces in
solitary corals from the Pliocene of Tunisia. Acta Palaeontologica Polonica
68:659-681, doi: 10.4202/app.01095.2023.
Rycina: Szkielet koralowca osobniczego Ceratotrochus
(Edwardsotrochus) duodecimcostatus z pliocenu
Tunezji (widok od strony dystalnej i bocznej); podłużny
szlif cienki oraz przekrój wirtualny (tomograficzny)
szkieletu koralowca z widocznymi drążeniami
(prawodpodobnie za życia) pierścienic (ichnorodzaj Maeandropolydora).
Jednym z
podstawowych problemów tafonomii jest to, czy drążenia w
strukturach szkieletowych organizmów powstawały za ich
życia czy po śmierci. Drążenia mające wyraźny wpływ na
wzrost szkieletu powstawały podczas życia zwierzęcia;
podobnie drążenia rozmieszczone blisko powierzchni
struktury szkieletowej, a znane skądinąd z głębokiej
penetracji. Z drugiej strony drążenia, które głęboko
penetrują strukturę szkieletową i te, które zawsze są
blisko powierzchni, niezależnie od podłoża, można uważać
za powstałe po śmierci organizmu. Kryteria te wykorzystano
do rozróżnienia tych dwóch kategorii drążeń tworzonych
przez wieloszczety, mszywioły i kryzelnice w szkieletach osobniczych
koralowców sześciopromiennych Ceratotrochus
z plioceńskich
osadów Tunezji.
|
|||||
2024.01.03. Komitet
Biologii Organizmalnej PAN ogłosił kolejną (III) edycję konkursu
na najlepszy debiut naukowy w zakresie biologii organizmu.
Przedmiotem konkursu są publikacje naukowe młodych autorów
(doktorantów i studentów), inaugurujące ich dorobek twórczy.
Celem konkursu jest promocja wyróżniających się debiutów
naukowych i upowszechnianie wiedzy z zakresu biologii
organizmu, w szczególności promowane będą prace dotyczące
biologii mikroorganizmów, roślin, grzybów, zwierząt i
człowieka, interakcje między tymi organizmami oraz ich
powiązania ze środowiskiem abiotycznym i społecznym, a także
prace z zakresu paleobiologii. Wnioski o wyróżnienie mogą
zgłaszać opiekunowie naukowi młodych badaczy nie później niż
do dnia 31 stycznia roku kalendarzowego następującego
po roku opublikowania pracy naukowej. Regulamin oraz
pozostałe informacje o konkursie znajdują się na stronie KBO
PAN (informacje o konkursie). |
|||||
2023 |
|||||
2023.12.15.
Publikacja IP PAN — Calábková, G., Madzia, D., Nosek, V., and Ivanov, M.
2023. Tracking ‘transitional’ diadectomorphs in the earliest
Permian of equatorial Pangea. PeerJ 11: e16603.
doi:10.7717/peerj.16603.
Diadektomorfy były grupą dużych
roślinożernych czworonogów, która pojawiła się
w późnym karbonie i wymarła w późnym permie.
Nowe kopalne ślady z aselu (najniższego permu) Basenu
Boskowickiego
w Republice Czeskiej ilustrują „przejściowy” etap w
ewolucji postawy diadektomorfów. Morfologia śladów
sugeruje, iż najprawdopodobniej mogą one zostać
przypisane do taksonu przypominającego Diadectes, natomiast
odległości pomiędzy poszczególnymi tropami
przypominają te zaobserwowane u wcześniejszych
przedstawicieli tej grupy, takich jak Orobates.
Rekonstrukcja:
Petr Modlitba
Nowa
praca poszerza wiedzę nt. różnorodności zapisu ichnologicznego permskich
czworonogów w Basenie Boskowickim, który był do
niedawna słabo zbadany.
|
|||||
2023.12.06.
Seminarium IP PAN 12 grudnia 2023
r. (wtorek), o godz. 15:00, na platformie internetowej
zoom dr Javier Ortega-Hernández wygłosiła referat:
"Along came a spider - tracking the Cambrian
origin of chelicerates".
|
|||||
2023.12.05.
Publikacja IP PAN — Czepiński, Ł., Pawlak, W., Rytel, A., Tałanda, M., Szczygielski, T., & Sulej, T. (2023) A new Middle Triassic
vertebrate assemblage from Miedary (southern Poland). Journal of Vertebrate Paleontology.
doi: 10.1080/02724634.2023.2265445.
Rycina: Skamieniałości kręgowców ze środkowego triasu
Miedar.
Nowe, bogate
nagromadzenie kręgowców zostało odkryte w osadach
środkowego triasu w Miedarach. Zidentyfikowano ponad 20
taksonów kręgowców, w tym tuzin ryb, kilka płazów i gadów
(m.in. notozaury
i nieznany dotąd rodzaj opancerzonego archozauromorfa). Najbardziej
zaskakująca jest nadreprezentacja tanystrofa, tajemniczego gada o
długiej szyi – spośród wszystkich kości zidentyfikowanych
dotąd w stanowisku ponad połowa (więcej niż 500 okazów)
należała do tanystrofów. Dzięki temu Miedary są obecnie
najbogatszym źródłem trójwymiarowo zachowanych okazów
tanystrofa na świecie.
|
|||||
2023.11.29.
Seminarium IP PAN 28 listopada
2023 r. (wtorek), o godz. 16:00, na platformie
internetowej zoom dr Jasmina Wiemann wygłosiła
referat: "Life finds a way: How the
integration of modern and fossil biomolecular
information reveals the history of Life on Earth and
beyond".
|
|||||
2023.11.21. Publikacja IP PAN — Desatnik
R., Patterson Z.J., Gorzelak P., Zamora S., LeDuc P., and
Majidi C., 2023. Soft robotics informs how an early
echinoderm moved. PNAS 2023, Vol. 120, No. 46,
e2306580120. doi:10.1073/pnas.2306580120. Odtworzono
sposób lokomocji jednych z najstarszych wolnożyjących
szkarłupni łodygowych – ordowickiego Pleurocystites z podtypu Blastozoa.
Dokonano tego, konstruując elastycznego robota. Do jego budowy
użyto wydrukowanej w technologii 3D repliki tych
skamieniałości, w której osadzono elastyczne sztuczne
kurczliwe włókna, przypominające w działaniu mięśnie
żywych organizmów. Wyniki tych badań opublikowane i wyróżnione przez
redakcję PNAS pokazują, że podobne roboty,
inspirowane organizmami wymarłymi miliony lat temu, mogą
dać unikatowy wgląd w ewolucję i sposób ich życia, a także
znaleźć zastosowania inżynieryjne, przyczyniając się do
rozwoju nowej subdyscypliny badawczej – paleobioniki.
Materiały prasowe:
SCIENTIFIC AMERICAN "Robotics ‘Revives’ a Long-Extinct Starfish Ancestor", Science Daily "450-million-year-old organism finds new life in Softbotics", Today Headline "450-Million-Year-Old Organism Finds New Life in Softbotics", "Advances in soft robotics usher in a new era of scientific analysis", Technology Networks "450-Million-Year-Old Organism Rebuilt as a “Soft” Robot", EurekAlert! "450-million-year-old organism finds new life in Softbotics", The Ohio State University "Advances in soft robotics usher in a new era of scientific analysis", Polskie Radio "Polish scientists help recreate 450-million-year-old marine organism". |
|||||
2023.11.21.
Seminarium IP PAN 24 listopada
2023 r. (piątek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Prof.
dr hab. Andrzej Baliński i dr hab. Adam T. Halamski
wygłoszą referat: "Ekosystemy Gór
Świętokrzyskich przed wydarzeniem Taghanic (dewon
środkowy)".
|
|||||
2023.11.20.
Publikacja IP PAN — Łukowiak M, Meiro G, Peña B,
Villanueva Guimerans P, Corbí H. 2023. Miocene sponge assemblages in the face of the Messinian Salinity Crisis—new data from the Atlanto-Mediterranean seaway. PeerJ 11:e16277. doi:10.7717/peerj.16277.
W miocenie
zmieniające się warunki środowiskowe,
w tym gwałtowne ograniczenie wymiany wody między Morzem Śródziemnym a Atlantykiem, zmieniły zasięgi
geograficzne wielu organizmów. Opisywane przez nas
luźne igły gąbek z miocenu należały do
populacji zasiedlającej ówczesną cieśninę między
Morzem Śródziemnym a Atlantykiem. Spośród 18
rozpoznanych gatunków, co najmniej 8 zamieszkuje ten
obszar do dziś, a inne odnotowano na obszarach
przyległych lub bliskich. Inne mają dziś najbliższych
krewnych w wodach indo-pacyficznych i Japonii, co
sugeruje, że zasięg niektórych populacji skurczył się
po zamknięciu M. Śródziemnego, a niektóre gatunki
gąbek przetrwały tylko w refugiach.
|
|||||
2023.11.17.
Publikacja IP PAN — Szczygielski T., Klein N., Słowiak-Morkovina J., Scheyer T. M.
2023. Limb histology of the Triassic stem turtles Proterochersis
porebensis Szczygielski & Sulej, 2016 and Proganochelys
quenstedtii Baur, 1887 with insights into growth
patterns of early turtles. Comptes Rendus Palevol 22 (32):
635–665. doi:10.5852/cr-palevol2023v22a32 Żółwie mają charakterystyczną
mikrostrukturę kości kończyn: słabo unaczyniona tkanka
wzrasta przez większość życia powoli, a ponadto nie ma
jamy szpikowej. U dzisiejszych gatunków
ten typ budowy jest dobrze udokumentowany, ale żółwie
kopalne są pod tym względem słabo przebadane. Autorzy
przedstawiają mikrostrukturę kości dwóch spośród
najstarszych (trias, ok. 215-210 mln lat temu)
żółwi. Typowe cechy tkanki kostnej pojawiły się bardzo
wcześnie w ewolucji tych zwierząt. Co więcej, już wówczas
obecne były rozbieżne strategie wzrostu – jego tempo
różniło się zwłaszcza za młodu, więc poszczególne gatunki
żółwi osiągały porównywalne rozmiary na różnych etapach
życia.
|
|||||
2023.11.17. Publikacja IP PAN
— Szczygielski T., Piechowski R. 2023.
Limb anatomy of the Triassic turtles: appendicular osteology
of Proterochersis (Testudinata, Proterochersidae). Zoological Journal of the Linnean
Society 199: 771-831.
doi:10.1093/zoolinnean/zlad057
Praca omawia anatomię kończyn i powiązanych z nimi
struktur szkieletu u triasowych (ok. 215 mln lat) żółwi z rodzaju Proterochersis, znanych z
terenu dzisiejszych Niemiec i Polski. Materiał
obejmuje okazy pochodzące od osobników w różnym wieku.
Obserwowane zmiany zachodzące w miarę wzrostu
sugerują, że osobniki dorosłe mogły prowadzić bardziej
lądowy tryb życia niż młodociane. Jest to pierwsze
opracowanie anatomii kończyn rodzaju Proterochersis,
reprezentującego najpierwotniejszą znaną grupę żółwi.
|
|||||
2023.11.08. Publikacja IP PAN
— Binczewska A., Majewski W., Wachnicka A., Frankovich
T., Borówka R.K., Sławińska J., Bąk M., Witkowski A. 2023.
Reconstruction of climate-induced environmental changes in the eastern Gulf of Mexico based on foraminifera sediment assemblages. Journal of Sea Research 196: 102451.
Otwornice
(jednokomórkowe protisty) z Marquesas Keys,
położonych 30 km na zachód od Key West (Floryda), pozwoliły
zrekonstruować warunki klimatyczne panujące na tej
płytkomorskiej platformie węglanowej w ciągu ostatnich
150 lat. Zmiany klimatyczne były powiązane ze zmianami
w rozkładzie opadów w Zatoce Meksykańskiej,
powiązanymi z naturalną zmiennością klimatu (na
przykład przez El Niño), a także z burzami
tropikalnymi i huraganami. Pomimo ogólnie negatywnego
wpływu wzajemnego oddziaływania oceanu i atmosfery na
region południowej Florydy, w najwyższej części zapisu
datowanego na lata 1990-2010 odnotowano dobrze
rozwinięte zbiorowiska związane z trawami morskimi.
Rycina: Otwornice z Marquesas Keys, Floryda (Foto: Anna Binczewska). |
|||||
2023.10.31.
Publikacja IP PAN — Sachs, S., Madzia, D., Thuy, B., and Kear, B.P.
2023. The rise of macropredatory pliosaurids near the
Early-Middle Jurassic transition. Scientific Reports 13: 17558.
doi:10.1038/s41598-023-43015-y Rekonstrukcja:
Juschua Knüppe
Lorrainosaurus
z bajosu
(środkowej jury) Francji jest
najwcześniejszym masywnym pliozaurem i najstarszym znanym
przedstawicielem dynastii dużych drapieżnych gadów
morskich, które rządziły oceanami mezozoiku przez
około 80 milionów lat. Jego identyfikacja pokazuje, że
zwierzęta te pojawiły się niedługo po przełomowej
restrukturyzacji ekosystemów morskich blisko
granicy wczesnej i środkowej jury, około 175–171
milionów lat temu. Wydarzenie to wywarło głęboki wpływ
na wiele grup kręgowców i doprowadziło do dominacji
pliozaurów nad „rybokształtnymi” ichtiozaurami, starożytnymi
morskimi krewnymi krokodyli i innymi drapieżnymi
plezjozaurami o dużych ciałach.
|
|||||
2023.10.27. Apel
o utworzenie odrębnych ministerstw Nauki i Szkolnictwa
Wyższego oraz Edukacji Narodowej Polska Akademia
Nauk, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz
Fundacja na rzecz Nauki Polskiej wystosowały apel o
utworzenie dwóch odrębnych ministerstw: nauki i
szkolnictwa wyższego oraz edukacji (tekst apelu). Sygnatariusze
apelu podkreślają, że połączenie ministerstw w 2021 roku
miało negatywny wpływ na dostosowywanie polskiego systemu
szkolnictwa wyższego i nauki do dynamicznie zmieniających
się stosunków społecznych w Polsce i w innych krajach
europejskich oraz sprostania wyzwaniom, jakie stawia przed
nauką współczesny świat.
|
|||||
2023.10.20. Publikacja IP PAN
— Weryński Ł., Błażejowski B., Kędzierski M. 2023. A
comparison of teeth in Tithonian, Late Jurassic, predatory actinopterygian fishes from Owadów-Brzezinki Lägerstatte and its palaeoecological implications. Acta Palaeontologica Polonica 68 (3), 493–512, doi:10.4202/app.01058.2023 Publikacja
przedstawia wyniki badań histologicznych zębów późnojurajskich ryb z Owadowa-Brzezinek. Dzięki
obserwacji z użyciem mikroskopii optycznej i
elektronowej ustalono, że badane zęby ryb pełnokostnych (Strobilodus
sp. z rzędu mękławkokształtnych) oraz
bliskich doskonałokostnym (Orthocormus
teyleri z wymarłego rzędu Pachycormiformes) mają odmienne
struktury wewnętrzne. Zaobserwowane cechy
mikrostrukturalne i morfologiczne wskazują, że badane
ryby o podobnych rozmiarach zamieszkiwały różne nisze ekologiczne.
Rycina: Kość zębowa drapieżnej ryby z rodzaju Strobilodus sp. z Owadowa-Brzezinek; rekonstrukcja: Ola Hołda-Michalska & Marta Szubert. |
|||||
2023.10.16. Seminarium
IP PAN 23 października
2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Dr
Igor Zlotnikov wygłosi referat: "Morphogenesis
of Protein Superstructures in Demospongiae".
|
|||||
2023.10.13. HR
Excellence in Research 12 października 2023 r. Instytut Paleobiologii PAN otrzymał logo HR Excellence in Research. To prestiżowe wyróżnienie, mające na celu zwiększenie atrakcyjności warunków pracy i rozwoju kariery naukowców w Unii Europejskiej. Przyznawane jest instytucjom, które zapewniają najlepsze warunki pracy naukowcom oraz prowadzą procesy rekrutacyjne w sposób przejrzysty i zgodny z wytycznymi Europejskiej Karty Naukowca i Kodeksu Postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych. |
|||||
2023.10.12.
Publikacja IP PAN — Nakładem wydawnictwa the
University of Kansas, U.S.A. Paleontological Institute,
ukazało się wydanie książkowe Treatise of Invertebrate
Paleontology, Part V, Second Revision. Hemichordata
(Graptolithina), xxx + 548 p., 310 fig. Koordynatorem
wydania jest Maletz J., a współautorami: D. E. B.
Bates, E. Beli, E. D. Brussa, C. B. Cameron, R. A.
Cooper, P. Gonzalez, A. Kozłowska, A. C. Lenz, D. K.
Loydell, J. Maletz, S. Rigby, J. F. Riva, M. Steiner,
B. A. Toro, A. H. M. VandenBerg, J. A. Zalasiewicz, Y.
D. Zhang.
|
|||||
2023.10.09.
Seminarium IP PAN 9 października
2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, na platformie
internetowej zoom dr hab. Łucja Fostowicz-Frelik
wygłosi referat: "Krewni i znajomi królika
Morfologia ewolucyjna siekaczowców (Glires, Mammalia)".
|
|||||
2023.10.04.
Publikacja IP PAN — Różycka, M., Bielak, K., Ptak, K.,
Jost, B., MeloRodriguez, G., Schoelkopf, J., Stolarski, J., Dobroszycki, P.,
Ożyhar, A. 2023. The effect of gel exposition on calcium and
carbonate ions determines the Stm-l effect on calcium
carbonate crystals morphology. Biomacromolecules 24: 4042−4050, doi: 10.1021/acs.biomac.3c00395 Rycina:
Kryształy CaCO3 tworzone w obecności białka
podobnego do Starmakera wykazują radykalnie odmienną
morfologię i rozkład białka wewnątrz kryształu w
zależności od wcześniejszej ekspozycji białka na jony
wapnia lub węglanu.
Na
morfologię i mineralogię otolitów ryb wpływ mają białka, jednak szczegółowy
mechanizm tych oddziaływań jest bardzo słabo poznany.
W opublikowanej pracy po raz pierwszy zbadano wpływ
środowiska zewnętrznego na mineralizację węglanu
wapnia w obecności białka otolitowego. Kryształy
węglanu wapnia powstające w żelu agarozowym posiadały radykalnie
odmienną morfologię i rozkład białka w kryształach w
zależności od wcześniejszej ekspozycji białka na jony
wapnia lub węglanowe. Odkrycie sugeruje, w jaki sposób
czynniki środowiskowe mogą wpływać na funkcjonalność makrocząsteczek biorących udział
w biomineralizacji.
|
|||||
2023.10.04.
Publikacja IP PAN — Canesi, M., Douville, E.,
Montagna, P., Stolarski, J., Bordier, L., Dapoigny,
A., Coulibaly, G.E.H., Simon, A-C., Agelou, M., Iwankow, G.,
Allemand, D., Planes, S., Moulin, C. Tara Pacific Consortium
Coordinators, Reynaud, S. 2023. Differences in carbonate
chemistry up-regulation of long-lived reef-building corals.
Scientific Reports 13:11589, doi:10.1038/s41598-023-37598-9 Rycina:
Modyfikacja chemizmu "roztworu kalcyfikującego"
zawierającego składniki tworzącego się szkieletu u
koralowców sześciopromiennych z rodzaju Porites
i Diploastrea wraz z temperaturą wody.
Niezwykłym
przystosowaniem koralowców sześciopromiennych do
życia w zakwaszonych wodach oceanu jest
umiejętność fizjologicznej modyfikacji chemizmu
"roztworu kalcyfikującego" zawierającego składniki
tworzącego się szkieletu. W opublikowanej pracy
wykazano, że powszechne w Pacyfiku koralowce z rodzajów Porites
i Diploastrea wykazują dwie różne
strategie: Porites zwiększa stan nasycenia CaCO3 roztworu w
wyższych temperaturach, natomiast Diploastrea
wykazuje stałe nasycenie w całym zakresie
temperaturowym Pacyfiku. Wykazane różnice
fizjologiczne będą miały wpływ na przeżywalność obu
taksonów w warunkach zmieniającego się klimatu.
|
|||||
2023.10.03. Międzynarodowa Konferencja Geologiczna „Jurassica XV” W dniach 19-22 września
br. odbyła się w Iłży Międzynarodowa Konferencja
Geologiczna „Jurassica XV” pod auspicjami
Polskiego Towarzystwa Geologicznego i Słowackiego
Towarzystwa Geologicznego. Organizatorami konferencji
byli Instytut Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk,
Państwowy Instytut Geologiczny – PIB, Państwowy
Instytut Geologiczny im. Dionýza Štúra w Bratysławie
oraz Gmina i Miasto Iłża.
Odbywająca się cyklicznie Konferencja Jurassica jest otwarta dla wszystkich geologów zajmujących się systemem jurajskim oraz osadami granicznymi triasu/jury i jury/kredy. Konferencja miała na celu wymianę nowatorskich pomysłów i odkryć oraz stworzenie przestrzeni do dyskusji na temat kluczowych aspektów stratygrafii jurajskiej, sedymentologii, geochemii, paleontologii, tektoniki, paleomagnetyzmu i geoturystyki. Spotkanie stanowi również forum prezentacji wyników badań młodych naukowców i doktorantów nad poszczególnymi obszarami geologii jurajskiej. Jako współorganizatorom konferencji zależało nam bardzo, aby uczestnicy biorący udział w konferencji (m.in. z Anglii, Czech, Dani, Niemiec i Słowacji) poza walorami naukowymi zwrócili uwagę również na walory turystyczne i dziedzictwo historyczne odwiedzanych stron. Okres jurajski trwający około 55 milionów lat (od około 200 do 145 milionów lat temu) zapisał się w historii dziejów Ziemi jako czas niezwykły. To nie tylko okres dominacji wielkich dinozaurów na ladach, lecz także czas gdy w morzach gromadziły się osady, z których powstały największe złoża ropy naftowej na świecie. Na terenie Polski przez długi czas okresu jurajskiego dominowały morza, w których tworzyły się różne skały osadowe stanowiące źródło ważnych informacji naukowych, także obiektów dla pozyskiwania surowców skalnych w kamieniołomach, czy też elementów niezwykłych krajobrazów skalnych od Jury Krakowsko-Częstochowskiej po Przełom Dunajca w Pieniach. |
|||||
2023.10.03.
Publikacja IP PAN — Gałązka, D., Boerner, A., Rytel, A., Szczygielski, T., Borecka, A., Danel, W., & Chruściel, M. (2023). Reinterpretacja fragmentu szkieletu gada z wczesnego triasu Pomorza. Przegląd Geologiczny, 71(7), 386–391, doi: 10.7306/2023.34 Rycina:
Fragmenty rdzenia wiertniczego (kolekcja BGR) z kręgiem gada opisanym jako
"Microcnemus sp.". A-C, skamieniałość
uszkodzonego kręgu: oświetlenie zwykłe (A), model 3D
(B), oświetlenie prostopadłe do powierzchni (C). D,
fragment negatywowy z odciskiem kręgu przed
uszkodzeniem.
Większość
terenu Polski pokryta jest przez osady polodowcowe, które skrywają
skały mezozoiku. Dlatego właśnie
większość skamieniałości kręgowców starszych niż kilka
milionów lat pochodzi z południowej Polski, gdzie
dostępne są odpowiednie odsłonięcia. Na Pomorzu cały zapis kopalny czworonogów triasu ograniczony jest do
jednego kręgu, który pochodzi z rdzenia wiertniczego z
Darłowa
i opisany został ponownie w niniejszym artykule. Mimo
niewielkich rozmiarów okaz ma znaczenie dla nauki –
dowodzi, że w niezwykle gorącej i suchej strefie
równikowej ówczesnego superkontynentu Pangei mogły żyć gady.
|
|||||
2023.10.02. Publikacja IP PAN
— Skompski S., Kozłowska A., Kozłowski W. &
Łuczyński P. 2023. Coexistence of algae and a
graptolite-like problematicum: a case study from the late
Silurian of Podolia (Ukraine). Acta Geologica Polonica, 73, pp.
115–133, doi: 0.24425/agp.2022.143599 Po raz
pierwszy zaobserwowano niezwykłe zjawisko porastania glonów
przez graptolity. W sylurskich osadach płytkiego
zbiornika szelfowego sprzed około 427 mln
lat, na Podolu w zachodniej Ukrainie,
znaleziono osiadłe glony, należące do rzędu Dasycladales (zielenice) z przyczepionymi do
nich gałązkami epifitycznych graptolitów z
rzędu Dendroidea. Podobny rozwój epifitów obserwowane
jest u współczesnych osiadłych glonów. Obie formy, Voronocladus
dryganti (glon) i Podoliagraptus algaeoides
(graptolit) były do tej pory nieznane. Doskonały stan
zachowania obu form pozwala traktować odsłonięcie jako
‘Konservat Lagerstätte’.
Rycina: Rekonstrukcja Voronocladus dryganti gen. et sp. nov., osiadłej zielenicy z rzędu Dasycladales porośniętej graptoliem Podoliagraptus algaeoides z rzędu Dendroidea (rys. Bogusław Waksmundzki) |
|||||
2023.09.29. Seminarium
IP PAN 3 października
2023 r. (wtorek), o godz. 16:00, na platformie
internetowej zoom dr Jingmai O'Connor wygłosi
referat: "Evolution of the biologically
modern bird: evidence from the Jehol Biota".
|
|||||
2023.09.15. Projekt utworzenia Narodowego Muzeum Przyrodniczego 3 sierpnia 2023 r. Prezes Polskiej Akademii Nauk - prof. dr hab. Marek Konarzewski - powołał zespół ds. opracowania szczegółowej opinii dotyczącej projektu utworzenia Narodowego Muzeum Przyrodniczego. W skład zespołu utworzonego przy Wydziale II Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN weszli:
Decyzja
Prezesa Polskiej Akademii Nauk w sprawie powołania zespołu
[decyzja].
|
|||||
2023.09.08. Już w najbliższą niedzielę, 10 września w Warszawie rozpoczyna się: 14th Symposium of the International Fossil Coral and Reef Society (IFCRS) Konferencje IFCRS są
najważniejszym światowym forum uczonych badających
kopalne koralowce i rafy w kontekście zmian klimatu
oraz ewolucji ich bioróżnorodności. Dzisiejsze
środowiska rafowe są jednymi z najbardziej wrażliwych
na zmianę warunków klimatycznych ekosystemów morskich:
modele zmian klimatu przewidują wymarcie do końca 21
wieku większości znanych dziś środowisk rafowych z
powodu zakwaszania i podwyższenia temperatury wód
powierzchniowych. Najnowsze badania wskazują jednak,
że nie wszystkie koralowce mają ten sam potencjał
przetrwania zmian, a kluczem do zrozumienia tych
różnic jest ich przeszłość geologiczna i ewolucyjna.
Tematem wiodącym konferencji są badania koralowców ze
środowisk mezofotycznych i głębokowodnych (motto:
"Going deeper"), gdyż środowiska te stanowią
potencjalne refugia koralowców w przypadku wymarcia
płytkowodnych raf, zaś w Polsce kopalne środowiska raf
mezofotycznych są dobrze poznane i reprezentują
pierwsze rafy nowoczesnego typu na świecie.
Informacje na temat konferencji zawarte są na stronie internetowej: https://fossilcoralreefs.com/ |
|||||
2023.09.04. Publikacja IP PAN
— Olempska, E., Mundy, David, J.C &
Zatoń, M. 2023. Cryptic moulting behaviour of some
Carboniferous Ostracoda. Papers in Paleontology, e1519,
doi: 10.1002/spp2.1519 Z karbonu Anglii opisano jednogatunkowe
nagromadzenia małżoraczków głównie w obrębie
fragmokonów (rurki syfonalnej i komór) muszli głowonogów (łodzika i dwóch goniatytów). Występowanie
wyłącznie rozdzielonych skorupek oraz zachowanie
delikatnych struktur morfologicznych wskazują na to,
iż nagromadzenia nie są wynikiem procesów sedymentacyjnych, lecz
odzwierciedlają behawior małżoraczków, a
mianowicie poszukiwanie przez nie spokojnego miejsca
do odbycia linienia, jak również w celu złożenia jaj,
na co może wskazywać obecność sferycznych struktur w
obrębie jednego z nagromadzeń.
|
|||||
2023.08.29.
Seminarium IP PAN 5 września 2023
r. (wtorek), o godz. 10:00, na platformie internetowej
zoom prof. Stephen Brusatte wygłosi referat:
"The Rise of Placental Mammals: Dissecting our
Evolutionary Radiation after the End-Cretaceous Mass
Extinction".
|
|||||
2023.08.18.
Publikacja IP PAN — Parent, H., Kaim, A., Alberto C. Garrido, A.,C.
2023. Ammonite assemblage and age of the hydrocarbon seep La
Elina, Neuquén Basin, Argentina. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 93: in press, doi:
10.14241/asgp.2023.14 Jurajskie osady źródeł węglowodorowych na
terenie rancza La Elina (północna Patagonia) stanowią jedyne
źródło informacji o faunach tego typu środowisk z
mezozoiku Ameryki Południowej. Oprócz ślimaków i małży
typowych dla źródeł węglowodorowych i zwykle
głębokowodnych, znaleziono w nich również liczne amonity, które sugerują
stosunkowo płytkowodny charakter tego źródła. Brak
płytkowodnych ślimaków i małży może być tutaj
spowodowany specyficznymi warunkami środowiskowymi w
tym czasie, najprawdopodobniej niedotlenieniu otaczających wód
dennych.
|
|||||
2023.08.16.
Publikacja IP PAN — Wolniewicz, A. S., Shen, Y., Li, Q.,
Sun, Y., Qiao, Y., Chen, Y., Hu, Y., and Liu, J. (2023). An
armoured marine reptile from the Early Triassic of South
China and its phylogenetic and evolutionary implications. eLife, 83163, doi:
10.7554/eLife.83163 Autor
rekonstrukcji: Zhixin Han.
Polsko-chiński zespół
naukowy opisał nowego gada morskiego z grupy zaurosfargidów (Saurosphargidae)
z wczesnego triasu Chin (prowincja Hubei) – Prosaurosphargis
yingzishanensis. Przedstawiona w artykule
hipoteza filogenetyczna na temat pokrewieństw głównych
grup gadów postuluje przynależność zaurosfargidów do zauropterygów
(Sauropterygia) – mezozoicznych gadów morskich, do
których zaliczają się również słynne plezjozaury.
Stwierdzono także, że same zauropterygi należały do archelozaurów
(Archelosauria) – dużej grupy gadów, obejmującej
również żółwie oraz archozauromorfy (krokodyle,
dinozaury, ptaki i ich krewnych).
|
|||||
2023.08.08.
Publikacja IP PAN — Pindakiewicz, M.,K., Hryniewicz, K., Kaim, A. 2023. Early Cretaceous
radiation of teleosts recorded by the otolith-based
ichthyofauna from the Valanginian of Wąwał, central Poland.
Journal of Vertebrate Palaeontology
e2232008, doi:10.1080/02724634.2023.2232008 Około 140 milionów lat
temu Polska była morzem, łączącym Ocean Tetydy z Morzem Borealnym.
Ryby żyjące w tym morzu nie pozostawiły skamieniałości
szkieletowych, ale zostały zidentyfikowane na
podstawie otolitów, znalezionych w Wąwale k. Tomaszowa
Mazowieckiego. Te ”kamyczki słuchowe” odpowiadają m.
in. za orientację w przestrzeni. Okazuje się, że we
wczesnej kredzie w Polsce pływały przodkowie srebrzyków, japońskich ryb gisu,
oszczerów,
albul
oraz amazońskiej arapaimy. Część gatunków była
dotąd znana tylko z młodszych osadów.
|
|||||
2023.07.24.
Publikacja IP PAN — Weryński Ł, Błażejowski B. 2023. Late Jurassic
teeth of plesiosauroid origin from the Owadów-Brzezinki
Lägerstatte, Central Poland. PeerJ 11:e15628, doi:10.7717/peerj.15628 Kamieniołom Owadów-Brzezinki jest jednym z
najciekawszych stanowisk paleontologicznych w Polsce,
znanym z wyjątkowo dobrze zachowanych późnojurajskich skamieniałości
morskich i lądowych organizmów, w tym ostrogonów, owadów oraz licznych kręgowców,
takich jak ryby promieniopłetwe, żółwie, krokodylomorfy oraz ichtiozaury. Jednym z
najnowszych znalezisk z tego stanowiska są duże,
zakrzywione zęby z wyraźnymi bruzdami. Zęby te
reprezentują kolejną grupę kręgowców z
Owadowa-Brzezinek – plezjozaury. Ogólna morfologia,
kontekst stratygraficzny i analiza morfometryczna
wskazują, że zęby te należały do przedstawicieli Plesiosauroidea, prawdopodobnie
z rodziny Cryptoclididae.
|
|||||
2023.07.18. Publikacja IP PAN
— Sachs, S., Abel, P. & Madzia, D. 2022. A ‘long-forgotten’
plesiosaur provides evidence of large-bodied rhomaleosaurids
in the Middle Jurassic of Germany. Journal of Vertebrate Paleontology
42 (5): e2205456, doi:10.1080/02724634.2023.2205456 Trematospondylus
macrocephalus z batonu (środkowej jury) Niemiec, opisany
w 1858 r., jest jednym z najwcześniej wprowadzonych taksonów
plezjozaurów.
Jednak pomimo jego historycznego znaczenia takson ten
zniknął z literatury krótko po swoim pierwotnym opisie
i został zapomniany przez ponad sto lat. Nowe badania
pokazują, że Trematospondylus
najprawdopodobniej należy do grupy Rhomaleosauridae i był dużym
przedstawicielem tej archaicznej gałęzi ewolucyjnej.
Materiał dodaje kolejną cegiełkę do rzadkiego zapisu
kopalnego romaleozaurów ze środkowej jury i poszerza
bardzo jak dotąd ograniczoną wiedzę na temat
różnorodności plezjozaurów w jurze środkowej przed kelowejem.
Rekonstrukcja:
Dmitry Bogdanov
|
|||||
|
|||||
2023.07.17. Publikacja IP PAN
— Pisera, A., Bitner, M.A., & Fromont, J. 2023.
Eocene phymaraphiniid demosponges from South Western
Australia: filling the gap. Acta Palaeontologica Polonica 68
(2): 261-272, doi: 10.4202/app.01052.2023 Nowy,
bardzo bogaty i dobrze zachowany materiał pokazuje, że
eoceńskie gąbki z SW Australii, poprzednio
błędnie sklasyfikowane, należą do rodziny
Phymaraphiniidae z gromady gąbek pospolitych. Zaproponowano
dla nich dwa nowe rodzaje, Twertupia i Pickettispongia.
Jest to pierwsze występowanie kompletnie zachowanych
gąbek z tej rodziny w skałach eocenu, a także z półkuli
południowej. Opisane występowanie wypełnia lukę
stratygraficzną między dobrze znanymi gąbkami z
rodziny Phymaraphiniidae z kredy Europy oraz ich
współczesnym występowaniem.
|
|||||
2023.06.22.
Publikacja IP PAN — Czepiński, Ł. 2023. Skull of a
dromaeosaurid dinosaur Shri devi from the Upper
Cretaceous of the Gobi Desert suggests convergence to the
North American forms. Acta Palaeontologica Polonica 68
(2), 227-243. doi:10.4202/app.01065.2023 Kości dinozaura
drapieżnego, znalezione w latach 70. XX wieku na Pustyni Gobi przez polsko-mongolskie wyprawy
paleontologiczne, oznaczono jako należące do
gatunku Shri devi, blisko
spokrewnionego ze słynnym Velociraptor. Okaz
obejmuje czaszkę, która do tej pory u tego gatunku
była nieznana. W przeciwieństwie do innych welociraptorów z Mongolii, Shri
devi miał stosunkowo krótki pysk, przypominający
proporcjami dromeozaury z Ameryki Północnej.
Niewykluczone, że zbieżność w anatomii czaszki
tych zwierząt może wynikać z przystosowania do mniej
pustynnych warunków środowiskowych.
|
|||||
2023.06.20.
Publikacja IP PAN — Ye, F., Shi, G.R. & Bitner, M.A. 2023. Interhemispheric
biodiversity peaks of living brachiopods coinciding with
warm-temperate zones and correlated to a multitude of
biotic, abiotic and evolutionary factors. Global and Planetary Change, 227,
104163. doi:10.1016/j.gloplacha.2023.104163 Równoleżnikowy gradient
różnorodności jest powszechnie obserwowany na
Ziemi. Analiza globalnego zróżnicowania współczesnych
ramienionogów w funkcji szerokości geograficznej
wykazała istnienie dwumodalnego rozkładu
zróżnicowania z maksimami w strefach umiarkowanych
szerokości geograficznych, w przeciwieństwie do
klasycznego, jednomodalnego gradientu
zróżnicowania. Zaobserwowano brak wpływu taksonomii,
batymetrii czy skali przestrzennej na taki rozkład u
dzisiejszych ramienionogów. Spośród kilku
przetestowanych hipotez ekologicznych prawo Rapoporta wydaje się
najlepiej wyjaśniać obserwowany dwumodalny rozkład
zróżnicowania.
|
|||||
2023.06.15.
Publikacja IP PAN — Korsun, S., Kniazeva, O., Majewski, W., Godoi, M. A., Hromic,
T., Varfolomeeva, M., Pawlowski, J. 2023. Foraminifera in
temperate fjords strongly affected by glacial meltwater,
Tierra del Fuego, South America. Marine Micropaleontology 181,
102248. doi:10.1016/j.marmicro.2023.102248 Ilustrowane otwornice nie w skali. Otwornice, przedstawiciele
jednokomórkowców, są powszechnie używane jako bioindykatory w badaniach
paleośrodowiskowych. Niestety ich rozprzestrzenienie w
wielu kluczowych obszarach jest słabo rozpoznane.
Jednym z takich rejonów jest południowa Patagonia, która jest narażona
na zmienne warunki w związku z migracją południowego
systemu wiatrów zachodnich i Antarktycznego Prądu
Okołobiegunowego. W pracy bazującej na materiale
zgromadzonym w 2013 r. opisano występowanie otwornic w
osadach Kanału Beagle i uchodzących do
niego fiordów.
Co nietypowe dla podobnych obszarów, nie zaobserwowano
zespołów typowych dla środowisk z silną presją
środowiskową w bezpośredniej bliskości lodowców.
|
|||||
2023.06.14.
Seminarium IP PAN 19 czerwca 2023
r. (poniedziałek), o godz. 14:00, na platformie
internetowej zoom prof. Christian Klug wygłosi
referat: "New early vertebrate-treasures from the
Late Devonian of the Moroccan Anti-Atlas".
|
|||||
2023.06.06.
Warsztaty IP PAN 12 czerwca 2023
r. (poniedziałek), o godz. 11:30, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Dr
Pavel Komarov poprowadzi warsztaty: "The
AFM-in-SEM Technique: True correlative sample analysis
with the LiteScope".
|
|||||
2023.05.30.
Seminarium IP PAN 5 czerwca 2023
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze Dr
Magdalena Łukowiak wygłosi referat:
"Krzemionkowe igły gąbek jako nośnik informacji
taksonomicznych, strukturalnych, środowiskowych i
biogeograficznych".
|
|||||
|
|||||
2023.05.30. 26. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik już za nami! Tegorocznym tematem przewodnim były REWOLUCJE NAUKOWE. Myślą
przewodnią zaprezentowanego przez Instytut Paleobiologii
PAN programu była (R)EWOLUCJE W NAUKACH PRZYRODNICZYCH.
Nasze stanowisko odwiedziło tysiące zainteresowanych
osób! Zaproponowany przez nas program cieszył się
ogromnym zainteresowaniem. Szczególnie omawiane przez
naszych ekspertów zagadnienia związane z (R)EWOLUCJĄ
BIOLOGICZNĄ. Celem warsztatów było przekazanie naszym
gościom elementarnej wiedzy na temat przełomowego
odkrycia naukowego, jakimi była darwinowska teorii
ewolucji, poprzez rozbudzenie w nich ciekawości i pasji
badawczej oraz chęci zgłębiania tematu i samodzielnego
poszukiwania wiedzy. Szczegółowo omawiana ewolucję
koniowatych cieszyła się ogromnym zainteresowaniem.
Drugim tematem była (R)EWOLUCJA TEKTONIKI PŁYT, gdzie
nasi goście zapoznali się z tą teorią, tj. z
zagadnieniem „wędrówki (dryfu) kontynentów” na Ziemi i
jego wpływem na ewolucje organizmów. Teorią, która
zmieniła w fundamentalny sposób nasze poglądy na
ewolucje klimatu i życia na Ziemi.
Dziękujemy wszystkim osobom, które w minioną sobotę odwiedziły nasze stanowisko, a Szpitalowi Koni Służewiec za wypożyczenie zdjęć RTG na kliszach, które wykorzystaliśmy do omówienia ewolucji kończyn u koniowatych! |
|||||
2023.05.29.
Publikacja IP PAN — Ye, F., Bitner, M.A. & Shi, G.R. 2023.
Variation of shell ornamentation with latitude and water
depth – A case study using living brachiopods. Ecology and Evolution, 13: e10006.
doi: 10.1002/ece3.10006 Urzeźbienie muszli
morskich organizmów można traktować jako potencjalną strukturę ochronną
przeciw drapieżnictwu. W pracy zbadano, jak
ornamentacja muszli dzisiejszych ramienionogów zmienia się wraz z
szerokością geograficzną i głębokością. Wykazano brak
statystycznie znaczących związków pomiędzy
urzeźbieniem ich muszli a szerokością geograficzną
bądź głębokością, co stanowi znaczącą różnicę w
stosunku do większości ramienionogów kopalnych. Blisko
60% dzisiejszych ramienionogów ma cienką, gładką
muszlę, która nie stanowi dobrej ochrony przed atakiem
drapieżnika. Współczesne
ramienionogi dominują w środowiskach kryptycznych i
głębokowodnych, gdzie drapieżnictwo nie jest intensywne.
|
|||||
2023.05.22. Publikacja IP PAN Fostowicz-Frelik Ł. and Tseng J. 2023. Introduction: The mammalian skull: development, structure and function. Philosophical Transactions of the Royal Society B 378, 20220077, doi:10.1098/rstb.2022.0077 Wydawane
od 1665 roku przez Towarzystwo Królewskie w Londynie
Philosophical Transactions
są najstarszym na świecie wychodzącym nieprzerwanie
czasopismem naukowym. Tematyczny numer zatytułowany "Czaszka
ssaków: rozwój, budowa i funkcja", przygotowany przez
redaktorów gościnnych Łucję Fostowicz-Frelik (Instytut
Paleobiologii PAN) i Jacka Tsenga (Uniwersytet
Kalifornijski w Berkeley, USA), pozwala spojrzeć z
wielu stron na to intensywnie badane zagadnienie.
Zbiór dwunastu artykułów, obejmujący zarówno
oryginalne badania jak i prace przeglądowe autorstwa
naukowców z pięciu kontynentów, daje wgląd we
współczesną tematykę badań czaszki ssaków.
Fostowicz-Frelik Ł., Cox P. G., and
Li Q. 2023. Mandibular characteristics of early Glires
(Mammalia) reveal mixed rodent and lagomorph morphotypes.
Philosophical Transactions of the
Royal Society B 378, 20220087, doi:
10.1098/rstb.2022.0087
Siekaczowce (gryzonie, zajęczaki i
ich kopalni krewni) to najbogatszy w gatunki i
prawdopodobnie najbardziej zróżnicowany klad dzisiejszych łożyskowców. W obrębie siekaczowców
wyewoluowały dwa zasadniczo przeciwstawne sposoby żucia: u
zajęczaków
dominuje poprzeczna skladowa nacisku a u gryzoni ruch przód-tył, nie znamy
jednak wyjściowego stanu cechy w tej grupie. Zbadaliśmy
żuchwy siekaczowców z paleocenu Chin należące do krewnych
zajęczaków (wczesne Duplicidentata) oraz gryzoni (wczesne
Simplicidentata). Wyniki analiz biomechanicznych wskazują
na mieszankę cech zajęczakowych i gryzoniowych wśród
pierwotnych siekaczowców oraz wczesne powstanie morfotypu
zajęczakowego.
Ruf I., Meng J., Fostowicz-Frelik Ł 2023. Auditory region circulation in Lagomorpha: the internal carotid artery pattern revisited. Philosophical Transactions of the Royal Society B 378, 20220088, doi:10.1098/rstb.2022.0088 Tętnica szyjna wewnętrzna jest jednym z głównych naczyń zaopatrujących mózgowie. Związane z nią otwory, kanały i bruzdy w kościach czaszki można badać również w skamieniałościach, więc cechy te są często używane w analizach filogenetycznych. Zbadaliśmy towarzyszące temu naczyniu cechy czaszkowe u kilkunastu współczesnych i wymarłych rodzajów zajęczaków, wykorzystując dane mikrotomograficzne.Proponowany dla całego rzędu stan pierwotny przebiegu tętnicy szyjnej wewnętrznej jest zbliżony do występującego u najwcześniejszych gryzoni, plezjadapidów i wiewióreczników oraz potwierdza konserwatyzm morfologiczny zajęczaków w przeciwieństwie do gryzoni, ich siostrzanego kladu. |
|||||
2023.05.19. Publikacja IP PAN
— Szczygielski T., Sulej T. 2023. Woznikella
triradiata n. gen., n. sp. – a new kannemeyeriiform dicynodont from the Late Triassic of northern Pangea and the global distribution of Triassic dicynodonts. Comptes Rendus Palevol 22 (16): 279–406, doi:10.5852/cr-palevol2023v22a16 Dicynodonty to roślinożerne synapsydy
– przedstawiciele grupy czworonogów obejmującej ssaki,
ich przodków i krewnych, ale nie gady. Odniosły sukces
ewolucyjny w permie i choć wymieranie na granicy perm–trias
przyczyniło się do ogromnego zubożenia ich
różnorodności, w triasie grupa ponownie
rozkwitła. Publikacja przedstawia nowy rodzaj i
gatunek późnotriasowego dicynodonta z Polski (Woźniki) i Niemiec, Woznikella
triradiata, oraz omawia rozprzestrzenie
geograficzne i czasowe dicynodontów w triasie. Wyniki
wskazują na kluczową rolę południowo-wschodniej części
Afryki jako głównego źródła wielokrotnych ekspansji
różnych grup dicynodontów na zachód i północ.
Rycina:
Woznikella triradiata, rekonstrukcja
czaszki widziana od boku.
|
|||||
2023.05.18.
Publikacja IP PAN — M. A. Salamon, T. Brachaniec, K.
Paszcza, D. Kołbuk, P. Gorzelak 2023. The role of mass
extinction events in shaping the body-size dynamics of
fossil crinoids. Palaeogeography, Palaeoclimatology,
Palaeoecology. Volume 622, 15 July 2023, 111593,
doi:10.1016/j.palaeo.2023.111593 Analiza wielkości
kielichów kopalnych liliowców wykazała, że średnia
wielkość kielichów liliowców znacząco zmniejszała się
w okresach masowych wymierań (w późnym
ordowiku, środkowym i późnym dewonie, na pograniczu permu i triasu, a
także w tracie kredowych zdarzeń anoksycznych). Wykryta korelacja ma związek z
preferencyjnym wymieraniem taksonów o większych
rozmiarach kielichów, natomiast w kredzie ze
zwiększoną specjacją taksonów cechujących
się niewielkimi rozmiarami kielichów. Praca oparta
jest o dane pochodzące z nowo stworzonej bazy danych,
zawierającej pomiary 1263 kielichów liliowców z paleozoiku i mezozoiku.
|
|||||
2023.05.17. Publikacja IP PAN
— Wierzbowski, H. and Błażejowski, B. 2023. Chaetognath
grasping spines from the Devonian of Poland: their structure
and geochemistry. Acta Palaeontologica Polonica 68
(1): 103–116, doi:10.4202/app.01012.2022 Badania
nieznanych uprzednio niewielkich, fosforanowych kolców
z dewonu
Ostrówki w Górach Świętokrzyskich wykazały
ich przynależność do szeroko rozpowszechnionej grupy
morskich bezkręgowców – typu szczecioszczękich
(Chaetognatha). Opisane skamieniałości stanowią
unikatowe znalezisko kolców chwytnych
szczecioszczękich, które znane były dotychczas głównie
ze skał najniższego paleozoiku. Z uwagi na różnice w
budowie w stosunku do form dolnopaleozoicznych badane
kolce zostały zaliczone do nowego rodzaju i gatunku Phakeloides
polonicus gen. et sp. nov.
Rycina:
Współczesny przedstawiciel szczecioszczękich
rodzaju Sagitta (a) oraz jego głowa z
widocznymi szczecinami chwytnymi wokół aparatu
gębowego (b, c), za H. Szaniawski; Kolce chwytne
dewońskich szczecioszczękich Phakeloides
polonicus gen. et sp. nov. (d-g);
Kamieniołom Ostrówka (h).
|
|||||
2023.05.10.
Publikacja IP PAN — Adams, A., Daval, D., Baumgartner,
L.P., Bernard, S., Vennemann, T., Cisneros-Lazaro, D., Stolarski, J., Baronnet, A., Grauby, O., Guo, J., Meibom, A. 2023. Rapid grain boundary diffusion in foraminifera tests biases paleotemperature records. Communications Earth & Environment 4:144, doi:10.1038/s43247-023-00798-2 Rycina:
Błędy szacunków paleotemperatur spowodowane dyfuzją na
granicach ziaren w skorupkach blisko 40 tysięcy
kopalnych otwornic bentosowych i planktonowych (oś Y
po lewej stronie pokazuje korekty paleotemperatur w
°C, oś Y po prawej przedstawia użyte w wyliczeniach
temperatur wartości δ18O). Fotografie po
prawej przedstawiają identycznie wyglądające skorupki
Ammonia sp. przed i po eksperymencie
hydrotermalnym.
Pomiary stosunku
trwałych izotopów tlenu (18O/16O)
w skorupkach kopalnych otwornic są podstawą wnioskowania o temperaturze oceanów
w ciągu ostatnich 120 milionów lat. Do tej pory
uważano, że interpretacje te są poprawne, jeśli
skorupki otwornic są półprzezroczyste, to znaczy
niezmienione w sposób widoczny przez procesy wtórne.
Opublikowana praca wykazuje, że stosunek izotopów
tlenu może ulec znaczącej zmianie bez żadnych zmian w
mikrostrukturze skorupek.
Mechanizmem wzbogacenia izotopowego jest dyfuzja
zachodząca na granicy nanoziaren. Proces ten nie był
do tej pory brany pod uwagę, a może zmieniać szacunki
dotyczące paleotemperatur nawet o około (plus lub
minus) pół do niemal jednego stopnia Celsjusza.
|
|||||
2023.05.09.
Seminarium IP PAN 15 maja 2023 r.
(poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii
w sali konferencyjnej na VI piętrze Dr Krzysztof
Hryniewicz wygłosi referat: "Zapis kopalny i
ewolucja małży kopalnych źródeł węglowodorowych".
|
|||||
2023.04.24. Publikacja IP PAN
— Baliński, A. & Halamski, A.T. 2023. Pre-Taghanic
(Lower to lower Middle Givetian) brachiopods from Miłoszów
in the Holy Cross Mountains (Poland). Annales Societetis Geologorum Poloniae,
93 (1): 3–102, doi: 10.14241/asgp.2023.01
Monograficzne opracowanie 68 gatunków ramienionogów (trzy nowe, z czego
jeden w obrębie nowego rodzaju), najbardziej
zróżnicowanej grupy w środkowym dewonie (żywecie) Miłoszowa w Górach Świętokrzyskich.
Zaproponowano interpretację sekwencji ewolucyjnej w
obrębie rodzaju Skenidioides jako kladogenezy pączkującej.
Ramienionogi były częścią różnych paleoekosystemów od głębokości
rzędu 20 m do ok. 100 m. Jest to druga część numeru
specjalnego Annales Societatis Geologorum Poloniae
pt. „Środkowodewońska
biota i środowiska regionu łysogórskiego”.
Figura:
Ramienionóg
(atrypid) Davidsonia septata narastający na
koralu czteropromiennym (Baliński & Halamski 2023,
fig. 32H).
|
|||||
2023.04.19.
Seminarium IP PAN 24 kwietnia
2023 r. (poniedziałek), o godz. 15:00, na platformie
internetowej zoom prof. Roger B. J. Benson
wygłosi referat:
"Hearing and vision in theropod dinosaurs". |
|||||
2023.04.17.
Publikacja IP PAN — Mandera, S., Coronado, I.,
Fernandez-Diaz, L., Mazur, M., Cruz, J.A., Januszewicz, B.,
Fernandez-Martinez, E., Cozar, P., Stolarski, J. 2023. Earthworm
granules: a model of non-classical biogenic calcium
carbonate phase transformations. Acta Biomaterialia, doi: 10.1016/j.actbio.2023.03.034 Rycina: Nowy model
tworzenia węglanowych granul dżdżownic. Pierwotnie
amorficzne granule krystalizują w kalcyt poprzez
agregację cząsteczek amorficznych i proces klasycznego
przyłączania jonów; patrz od lewej do prawej. Pośrodku
w dolnej części obraz tomograficzny gruczołów
tworzących granule (czerwony) i samych granul (żółty)
w ciele dżdżownicy.
Zrozumienie mechanizmów
zarodkowania,
stabilizacji i agregacji amorficznego węglanu wapnia (ACC)
oraz czynników kontrolujących jego dalsze
przekształcanie w fazy krystaliczne ma fundamentalne
znaczenie dla wyjaśnienia mineralizacji biogenicznej.
Doskonałym obiektem do badań tych procesów są
węglanowe granule, które tworzą niektóre gatunki
dżdżownic. Pierwotnie amorficzne granule dżdżownic krystalizują
do stabilnej fazy mineralnej (głównie
kalcytu); ACC może też być stabilizowane poprzez
włączenie pierwiastków śladowych, takich
jak mangan. Zaproponowany nowy model tworzenia granuli
dżdżownic uwzględnia agregację cząstek amorficznych
oraz klasyczną krystalizację przez przyłączanie jonów.
Badania podkreślają potencjalne niebezpieczeństwo
wpływu zanieczyszczeń chemicznych gleby na normalny
proces wzrostu granul dżdżownic.
|
|||||
2023.04.12. Miniseminarium IP PAN 17 kwietnia
2023 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr
Justyna Słowiak-Morkovina wygłosi referat : "Nieznana
historia małego drapieżnika z Mongolii: Bagaraatan
ostromi".
|
|||||
2023.04.03.
Publikacja IP PAN — Machalski, M., Olszewska-Nejbert, D.
and Wilmsen, M. 2023. Stratigraphy of the Albian–Cenomanian
(Cretaceous) phosphorite interval in central Poland: a
reappraisal. Acta Geologica Polonica, 73 (1),
1–31. Warszawa, doi: 10.24425/agp.2022.142650 Ilustracja: Profile
geologiczne, stratygrafia oraz lokalizacja kluczowych
stanowisk kredowych fosforytów w Annopolu i Chałupkach
(Machalski et al. 2023).
Utwory albu i cenomanu (kreda) odsłonięte w Annopolu nad Wisłą słyną z
bogactwa fosforytów i skamieniałości. Do
roku 1970 wydobyto tu ponad milion ton fosforytów do
produkcji nawozów, zaś ostatnio bada się fosforyty w
poszukiwaniu złóż pierwiastków ziem rzadkich
(REE). W latach 2008–2016 w opuszczonej kopalni i
odkrywkach w Annopolu wydobyto tysiące szczątków
morskich zwierząt, w tym kości i zęby olbrzymich
morskich gadów. Artykuł przedstawia nową interpretację
stratygrafii
interwału fosforytowego w Annopolu i jej konsekwencje
dla naszego pojmowania tego typu złóż skamieniałości.
|
|||||
2023.03.31. Publikacja IP PAN
— Gorzelak P., Kołbuk D., Stolarski J., Bącal P., Januszewicz
B., Duda P., Środek D., Brachaniec T., Salamon M.A., 2023. A Devonian crinoid with a diamond microlattice. Proceedings of The Royal Society B 290: 20230092, doi: 10.1098/rspb.2023.0092 Niedawno
odkryto, że pewne rozgwiazdy tworzą kalcytowy szkielet o potrójnie
okresowej beleczkowatej mikrostrukturze,
przypominającej strukturę atomową diamentu.
Złożona jest ona z połączonych beleczek uformowanych
niczym gwiazdobloki na planie czworościanów układających się w
regularny sześciokątny wzór podobnie jak plaster
miodu. Takie ułożenie zapewnia im nadzwyczajną
wytrzymałość mechaniczną, pozwalając przy tym
optymalnie wykorzystać przestrzeń, a jednocześnie
maksymalnie oszczędzić materiał.
Rycina:
Struktura atomowa diamentu złożona z połączonych
tetraedrów i falochron zbudowany z gwiazdobloków w
zestawieniu z mikrostrukturą dzisiejszych
rozgwiazd i dewońskich liliowców.
W pracy opisano podobną mikrostrukturę u dewońskich liliowców z Gór Świętokrzyskich. Tak wysoce uporządkowana mikrostruktura szkieletu wzbogaconego w magnez mogła pojawić się u tych szkarłupni w odpowiedzi na zwiększoną presję drapieżników. |
|||||
2023.03.24. Zawiadomienie o publicznej obronie rozprawy doktorskiej mgr Dawida Dróżdża w dniu 3.04.2023 r. |
|||||
2023.03.24. Publikacja IP PAN
— Arrigoni, R, Stolarski, J., Terraneo, T.I., Huang,
D, Hoeksema, B.W., Berumen, M.L., Payri, C., Montano, S.,
Benzoni, F. 2023. Phylogenetics and taxonomy of the scleractinian coral family Euphylliidae. Contributions to Zoology 1–42, doi: 10.1163/18759866-bja10041 Jedną z
rozprzestrzenionych w Indo-Pacyfiku grup rafowych
koralowców sześciopromiennych są eufylidy (Euphylliidae).
Dotychczasowe interpretacje ich filogenezy były
rozbieżne. W opublikowanej pracy przedstawiono wyniki
badań molekularnych oraz morfologicznych (szkieletu i
polipów). Dane molekularne potwierdziły monofiletyzm rodzajów Ctenella,
Euphyllia, Fimbriaphyllia, Galaxea i
Gyrosmilia, wskazując jednocześnie, że do kladu należy również Coeloseris,
do tej pory łączona z agaricidami (Agariciidae). Praca
jest kolejną wskazującą na dużą wartość prowadzonych
łącznie badań molekularnych i morfologicznych koralowców.
Rycina:
Wiele eufylidów (np. widoczna na zdjęciu Galaxea)
posiada łuskowatą teksturę powierzchni elementów
szkieletu, lecz taka tekstura występuje również u
agaricidów i akroporidów.
|
|||||
2023.03.22.
Publikacja IP PAN — López-Torres S., Bhagat R.,
Bertrand O. C., Silcox M. T., and Fostowicz-Frelik Ł. 2023. Locomotor
behavior and hearing sensitivity in an early lagomorph
reconstructed from the bony labyrinth. Ecology and Evolution 13 (3), 9890.
doi: 10.1002/ece3.9890 Budowa ucha wewnętrznego ssaków niesie
wiele informacji dotyczących sprawności lokomocyjnej („zwinności”) oraz
czułości słuchu tych zwierząt. W naszej pracy po raz
pierwszy zajęliśmy się wczesnym etapem ewolucji
narządów słuchu i równowagi u zajęczaków. Na podstawie
cyfrowego odlewu błędnika kostnego (zawierającego
struktury ucha wewnętrznego) północnoamerykańskiego
zajęczaka Megalagus turgidus z wczesnego oligocenu ustalono, że nie
odbiegał znacząco od dzisiejszych królików pod względem czułości
słuchu oraz zwinności. Prawdopodobnie zamieszkiwał
obszary leśne, co tłumaczy jego mniejszą zwinność niż
zające
(rodzaj Lepus).
|
|||||
2023.03.21.
Miniseminarium IP PAN 27 marca 2023
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr
hab. Błażej Błażejowski wygłosi referat: "Podsumowanie
dekady badań na stanowisku paleontologicznym
Owadów-Brzezinki".
|
|||||
2023.03.21.
Publikacja IP PAN — Surmik D., Słowiak-Morkovina J., Szczygielski T., Wojtyniak M., Środek D., Dulski M., Balin K., Krzykawski T., Pawlicki R. (2023) The first record of fossilized soft parts in ossified tendons and implications for the understanding of tendon mineralization, Zoological Journal of the Linnean Society: zlad001, doi: 10.1093/zoolinnean/zlad001 Ilustracja: Po lewej
obraz spod mikroskopu skaningowego przedstawiający
osteocytopodobną komórkę. Po prawej rekonstrukcja
naczynia krwionośnego edmontozaura z komórkami na
powierzchni na podstawie obrazów spod mikroskopu
skaningowego. Rysunek: Jakub Zalewski.
Ścięgna są elementami łączącymi
mięśnie z kośćmi. U większości kręgowców są giętkie i
elastyczne, ale u dinozaurów (włączając ptaki)
niektóre ulegają skostnieniu. Doskonały stan
zachowania skostniałych ścięgien trzech dinozaurów
pozwolił na odkrycie skamieniałych tkanek miękkich.
Zidentyfikowano struktury przypominające pęczki fibryli, naczynia krwionośne,
oraz komórki kostne podobne do występujących w
skostniałych ścięgnach indyka. Badania wskazują, że
ścięgna u dinozaurów kostniały na drodze metaplazji, czyli mineralizacji
już wykształconych tkanek miękkich.
|
|||||
|
2023.03.17.
Seminarium IP PAN Nowy termin
seminarium prof. Marii McNamary (University of
Cork) to czwartek (23 marca), godzina 11:00.
Zapraszamy! |
||||
2023.03.15.
Publikacja IP PAN — Bates D. E. B., Kirk† N. H.
& Kozłowska A. 2023. — Morphology and
reconstruction of the retiolitines: Silurian graptolites of
the Paraplectograptus lineage (Graptolithina). Comptes Rendus Palevol 22 (4):
45-57, doi: 10.5852/cr-palevol2023v22a4 Jedną z
grup graptolitów są retiolity,
których kolagenowy szkielet (rabdozom)
zbudowany jest z delikatnej siateczki. Rozpoznano
morfologię i zrekonstruowano szkielet retiolita Paraplectograptus
pochodzącego z arktycznej Kanady oraz z Polski. Dzięki
trójwymiarowym okazom (wieku ok. 430 mln lat) i
szczegółowym studiom w SEM odtworzono przebieg tek,
których szkielet nie zachował się. Paraplectograptus
jest jednym z pierwszych retiolitów, u których
występują pewne cechy morfologiczne, charakterystyczne
dla wszystkich retiolitów po wymieraniu lundgreni.
Modele są autorstwa Nancy Kirk.
|
|||||
2023.03.13. Publikacja IP PAN
— Stolarski, J., Drake, J., Coronado,
I., Vieira, A.R., Radwańska, U., Heath-Heckman, E.A.C.,
Mazur, M., Guo, J., Meibom, A. 2023. First paleoproteome
study of fossil fish otoliths and the pristine preservation
of the biomineral crystal host. Scientific Reports 13:3822, doi: 10.1038/s41598-023-30537-8 Otolity są węglanowymi
strukturami ucha wewnętrznego ryb doskonałokostnych.
Na morfologię i mineralogię otolitów wpływ mają białka obecne w środowisku ich biomineralizacji. Białka wbudowywane w strukturę biominerału tylko wyjątkowo zachowują się w stanie kopalnym ze względu na diagenezę. W opublikowanej pracy po raz pierwszy zidentyfikowano 11 białek charakterystycznych dla ryb w mioceńskich otolitach widlaków (rodzaj Phycis) sprzed ponad 14 milionów lat. Kopalne otolity zachowały się tak dobrze, że ich cechy mineralogiczne i strukturalne są nie do odróżnienia od form dzisiejszych. Identyczność białek we współczesnych i kopalnych otolitach widlaków wskazuje na konserwatywny charakter procesów biomineralizacji struktur ucha wewnętrznego tych ryb. |
|||||
2023.03.10. Publikacja IP PAN — Błażejowski, B., Pszczółkowski, A.,
Grabowski, J., Wierzbowski, H., Deconinck, J. F., Olempska, E., Teodorski, A., Nawrocki,
J. (2023). Integrated stratigraphy and clay mineralogy of
the Owadów–Brzezinki section (Lower–Upper Tithonian
transition, central Poland): implications for correlations
between the Boreal and the Tethyan domains and
palaeoclimate. Journal of the Geological Society, Volume 180, Issue 2,.
doi:10.1144/jgs2022-073
Stanowisko
paleontologiczne Owadów–Brzezinki to nowe jurajskie okno tafonomiczne. Przedstawiono
dokładne datowanie profilu. Zbadano też środowiska
depozycji płytkomorskich i lagunowych osadów węglanowych najwyższej jury
północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. To tutaj
spotykały się fauny morskie i lądowe pochodzące z
różnych obszarów dzisiejszej Europy: z prowincji
borealnej (dzisiejsza Arktyka) i prowincji
subborealnej (podprowincje rosyjska i brytyjska), a
okresowo także z obszarów południowych, w tym z
południowych Niemiec oraz, poprzez istniejący pas sztramberskich raf koralowych, z Oceanu Tetydy.
Rycina:
Uproszczona mapa paleogeograficzna Europy u schyłku
jury (wg. Błażejowski B., Hołda-Michalska A., Matyja
B., Wierzbowski A.).
|
|||||
2023.03.09. Seminarium prof. Marii McNamary – odwołane Szanowni Państwo,informujemy, że w ostatniej chwili prof. Maria McNamara odwołała swój wykład ze względu na kłopoty zdrowotne. Poinformujemy o nowym terminie wkrótce. |
|||||
2023.03.08. Publikacja IP PAN — Lee S., Słowiak-Morkovina J. (2023) The
Resting Breathing Rate of the Dinosaur Plateosaurus trossingensis via Conservation of Energy. The Physics Teacher 61, 166-169. doi: 10.1119/5.0077948 Ilustracja:
Rekonstrukcja przyżyciowa Plateosaurus
trossingensis.
Plateosaurus trossingensis
to jeden z największych roślinożernych dinozaurów późnego triasu, którego liczne szczątki,
w tym kompletne szkielety, znane są z Europy. Dzięki
tak dobremu zapisowi kopalnemu możliwe jest
oszacowanie krzywej wzrostu, masy ciała, a nawet objętości oddechowej tego
dinozaura. Dane te posłużyły do obliczenia metabolizmu
oraz spoczynkowej częstości oddechów. Wyniki wskazują na to,
że częstość oddechów P. trossingensis wynosiła
7 + 3 oddechy na minutę, podobnie do dzisiejszych
nosorożców.
|
|||||
2023.03.07. Publikacja IP PAN — Bielak, K.,
Benkowska-Biernacka, D., Ptak, M., Stolarski, J. Kalka, M., Dobryszycki,
P. 2023. Otolin-1, an otolith- and otoconia-related protein,
controls calcium carbonate bioinspired mineralization. Biochimica et Biophysica Acta - General
Subjects 1867(5): 130327, doi: 10.1016/j.bbagen.2023.130327 Tworzenie struktur
biomineralnych w uchu wewnętrznym kręgowców (otolitów i pełniących tę samą
funkcję dużo mniejszych otokonii) jest ściśle związane
z obecnością macierzy organicznej, której jednym z
ważnych składników jest otolina-1, krótkie białko
podobne do kolagenu. W opublikowanej pracy
zbadano wpływ rekombinowanej otoliny-1 pochodzącej od
ryb (Danio)
i człowieka na mineralizację węglanu wapnia w
warunkach laboratoryjnych. Stwierdzono, że oba białka
osadzone były w rdzeniu kryształów węglanu wapnia, zaś
rybia otolina-1 przylegała również ściśle do ich
powierzchni. Obecność obu białek miała wpływ na
morfologię powstających kryształów, ale nie powodowała
zmiany fazy polimorficznej węglanu wapnia.
Wyniki te sugerują, że również w naturalnym środowisku
biomineralizacji otolina-1 nie
jest jedynie biernym rusztowaniem dla tworzonej fazy
mineralnej, ale bierze aktywny udział w regulacji
morfologii powstających biokryształów.
|
|||||
2023.02.24.
Seminarium IP PAN 9 marca 2023 r.
(czwartek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom
prof. Maria McNamara wygłosi referat:
"A new perspective on the evolution of melanin in vertebrates". |
|||||
2023.02.24. Publikacja IP PAN — Majewski, W., Szczuciński, W., and
Gooday, A. J. 2023. Unique benthic foraminiferal communities
(stained) in diverse environments of sub-Antarctic fjords,
South Georgia, Biogeosciences, 20, 523–544.
doi:10.5194/bg-20-523-2023 Ilustracja: Otwornice
z fiordów Georgii Południowej i widok na lodowce w
Zatoce Antarktycznej.
Otwornice to organizmy
jednokomórkowe, które powszechnie zamieszkują dno
morskie. Są często wykorzystywane do badań
paleośrodowiskowych, zwłaszcza w regionach polarnych.
Zbadaliśmy otwornice żyjące we fiordach Georgii Południowej,
subantarktycznej wyspy wrażliwej na zmiany klimatu.
Wraz ze zróżnicowaniem warunków panujących w wodzie i
na dnie morskim, różne zespoły tych mikroorganizmów
dominują w różnych częściach fiordów. Zbiorowiska w
wewnętrznych i środkowych części fiordów wydają się
być endemiczne
dla Georgii Południowej, ale mogą się rozprzestrzenić
wraz z oczekiwanym ociepleniem klimatu. Nasze wyniki
umożliwiają interpretację zapisu kopalnego i monitorowanie
nadchodzących zmian.
|
|||||
2023.02.17.
Warsztaty 6 marca 2023 r.
(poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii
w sali konferencyjnej na VI piętrze mgr Jolanta
Kobylińska - Iwaniuk poprowadzi warsztaty:
"Kolekcja Instytutu Paleobiologii: fakty i mity".
|
|||||
2023.02.15. 14th Symposium of the International Fossil Coral and Reef Society (IFCRS) Instytut Paleobiologii
Polskiej Akademii Nauk (organizator) oraz Uniwersytet
Warszawski, Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet
Adama Mickiewicza w Poznaniu (współorganizatorzy)
zapraszają do wzięcia udziału w międzynarodowej
konferencji The International Fossil Coral and Reef
Society (IFCRS), która odbędzie się w dniach 10-16
września 2023 w Polsce
(Warszawa-Chęciny-Kraków). Informacje na temat
konferencji zawarte są na stronie internetowej: https://fossilcoralreefs.com/
Konferencje IFCRS są najważniejszym światowym forum uczonych badających kopalne koralowce i rafy w kontekście zmian klimatu oraz ewolucji ich bioróżnorodności. Dzisiejsze środowiska rafowe są jednymi z najbardziej wrażliwych na zmianę warunków klimatycznych ekosystemów morskich: modele zmian klimatu przewidują wymarcie do końca 21 wieku większości znanych dziś środowisk rafowych z powodu zakwaszania i podwyższenia temperatury wód powierzchniowych. Najnowsze badania wskazują jednak, że nie wszystkie koralowce mają ten sam potencjał przetrwania zmian, a kluczem do zrozumienia tych różnic jest ich przeszłość geologiczna i ewolucyjna. Tematem wiodącym konferencji są badania koralowców ze środowisk mezofotycznych i głębokowodnych (motto: "Going deeper"), gdyż środowiska te stanowią potencjalne refugia koralowców w przypadku wymarcia płytkowodnych raf, zaś w Polsce kopalne środowiska raf mezofotycznych są dobrze poznane i reprezentują pierwsze rafy nowoczesnego typu na świecie. |
|||||
2023.02.15. Międzynarodowa Konferencja Geologiczna „Jurassica XV” Państwowy Instytut
Geologiczny – PIB, Instytut Paleobiologii PAN,
Państwowy Instytut Geologiczny im. Dionýza Štúra w
Bratysławie oraz Gmina Iłża mają przyjemność ogłosić
zbliżającą się Międzynarodową Konferencję Geologiczną
„Jurassica XV”, która odbędzie się w Iłży w dniach 19-22
września 2023 r. Informacje na temat
konferencji znajdziesz w Circular.
Konferencja Jurassica jest otwarta dla wszystkich geologów zajmujących się systemem jurajskim oraz osadami granicznymi triasu/jury i jury/kredy. Konferencja ma na celu wymianę nowatorskich pomysłów i odkryć oraz stworzenie przestrzeni do dyskusji na temat kluczowych aspektów stratygrafii jurajskiej, wzorców granic pięter (GSSP), sedymentologii, geochemii, paleontologii, tektoniki, paleomagnetyzmu i geoturystyki. Spotkanie stanowi również forum prezentacji wyników badań młodych naukowców i doktorantów nad poszczególnymi dziedzinami geologii jurajskiej. Konferencja „Jurassica XV” oprócz prezentacji doniesień naukowych będzie obejmowała również wycieczki terenowe. Zarówno prezentowane zagadnienia, jak i wycieczki poświęcone będą płytkowodnym utworom górnej jury północno-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich zawierającym zróżnicowane zespoły faunistyczne. |
|||||
2023.02.13. Publikacja IP PAN — Halamski, A.T. 2022. Middle Devonian
biota and environments of the Łysogóry Region (Poland):
Introduction. Annales Societatis Geologorum
Poloniae, 92 (4): 317–321. Rekonstrukcja
środkowodewońskiego (żyweckiego) dna morskiego w
Miłoszowie (por. Halamski et al., 2022,
fig. 27) z małymi rafami w płytszej strefie i łąką
ramienionogową w strefie głębszej (rys. Bogusław
Waksmundzki). Na zdjęciach wybrani przedstawiciele
ekosystemów miłoszowskich. W górnym rzędzie: od lewej
koralowiec czteropromienny (rugoz) Thamnophyllum
(przekrój), element łodygi nieoznaczonego liliowca,
igła gąbki z grupy oktaktinellidów i ząb odbytowy
strzykwy Devonothyonites; różne powiększenia
(por. Halamski et al., 2022,
fig. 12, 13, 23, 24). W dolnym rzędzie: od lewej
otwornica Semitextularia, ramienionóg Pentamerella,
małżoraczek Kozlowskiella, trylobit Hypsipariops
(powiększenie oka) i płytka (goniodont) nieoznaczonego
ofiocystoida (wymarła gromada szkarłupni); różne
powiększenia (por. Halamski et al., 2022,
fig. 11, 19 20, 22, 23).
Pod gościnną redakcją Adama T. Halamskiego ukazał się specjalny numer czasopisma Annales Societatis Geologorum Poloniae pt. „Środkowodewońska biota i środowiska regionu łysogórskiego”. Autorami sześciu artykułów było 27 uczonych z czterech krajów (w tym trzy osoby z IPal PAN); założenia tego projektu przedstawiono w przedmowie. Przedmiotem badań była kopalna biota (całość organizmów żywych) formacji skalskiej, jednostki stratygraficznej, której osady powstały w dewonie, a dokładniej ok. 386–382 mln lat temu. W oparciu o dane litologiczne, geochemiczne i paleontologiczne zebrane w Miłoszowie w Górach Świętokrzyskich przedstawiono rekonstrukcję ekosystemu środkowodewońskiego. W sumie doliczono się 200 gatunków organizmów morskich, z czego najbardziej zróżnicowaną grupą były ramienionogi (68 gatunków), a licznie występowały również szkarłupnie i mszywioły. Po raz pierwszy przedstawiono również szczegółową rekonstrukcję paleoekologiczną jednego z najsłynniejszych polskich odsłonięć – łupków ramienionogowych ze Skał – odtwarzając następstwo zespołów, to znaczy pokazując, które gatunki ramienionogów rzeczywiście współzamieszkiwały morze na terenie obecnych Gór Świętokrzyskich, a które następowały po sobie. Konkluzją badań było wykazanie, iż nadzwyczaj bogata biota formacji skalskiej odpowiada okresowi szczególnie korzystnych warunków rozwoju organizmów morskich między tzw. wydarzeniem Kačák ok. 386 mln lat temu a wydarzeniem Taghanic ok. 381 mln lat temu. |
|||||
2023.02.02. Publikacja IP PAN — Calábková, G.,
Březina, J., Nosek, V. & D. Madzia. 2023. Synapsid tracks with
skin impressions illuminate the terrestrial tetrapod
diversity in the earliest Permian of equatorial Pangea. Scientific Reports 13: 1130. doi:10.1038/s41598-023-27939-z Rekonstrukcja: Edyta
Felcyn-Kowalska
Osady dolnego permu Basenu Boskowickiego na Morawach (Czechy) od dawna słyną
z niezwykłego bogactwa sejmuriamorfów z grupy
Discosauriscidae (gałąź ewolucyjna wymarłych czworonogów). Poza nimi
czworonogi reprezentowane były jedynie przez rzadkie temnospondyle.
Nasze badania dostarczyły pierwszych dowodów na
występowanie wczesnych synapsydów (owodniowców z linii ewolucyjnej
ssaków) w permie Czech. Materiał obejmuje dobrze
zachowane izolowane tropy, odciski przednich i tylnych
kończyn, oraz płytę, na której można zaobserwować ok.
20 tropów, które tworzą ścieżki w co najmniej czterech
różnych kierunkach. Ponadto najlepiej zachowany okaz
zawiera odciski skóry, których nigdy wcześniej nie
obserwowano na stopach wczesnych owodniowców z linii ewolucyjnej
ssaków. Nowy materiał uzupełnia skąpy zapis synapsydów
z granicy karbonu i permu równikowej Pangei.
|
|||||
2023.02.02.
Seminarium IP PAN 6 lutego 2023
r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie
Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze dr
Paweł Bącal wygłosi referat: "Kierunki rozwoju
skaningowej mikroskopii elektronowej".
|
|||||
2023.02.01.
Seminarium IP PAN 1 lutego 2023
r. (środa), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom
dr Erin E. Saupe wygłosi referat: "The
emergence of latitudinal biodiversity gradients in deep
time".
|
|||||
2023.01.19. Publikacja IP PAN — Surmik, D., Szczygielski, T., Słowiak-Morkovina, J., Sander, M.,
Rothschild, B., Duda, P., & Klein, N. (2023). Bone
abnormalities in the middle Anisian marine sauropsids from
Winterswijk. Journal of Morphology, 284, e21550.
doi:10.1002/jmor.21550 Ilustracja
przedstawia eozauropteryga cf. Notosaurus
marchicus z ze zrośniętą żuchwą. Mimo pękniętej
żuchwy, zwierzę żyło dalej, na co wskazuje zrost
kości. Poniżej zdjęcie skamieniałej żuchwy z
zaznaczonym miejscem złamania. Autor ilustracji: Jakub
Zalewski.
Formacja Vossenveld,
która odsłania się w okolicy miasta Winterswijk w Holandii znana
jest z nagromadzenia skamieniałych kości środkowotriasowych morskich
gadów. Celem pracy było zidentyfikowanie kości o
nietypowym kształcie oraz określenie przyczyn ich
deformacji (tafonomii, urazu bądź choroby).
Nienaturalny, skrzywiony kształt kości ramiennej zauropteryga wynikający ze
skręconego trzonu jest rezultatem procesów tafonomicznych. Zmiany patologiczne zostały
zidentyfikowane na żebrze innego zauropteryga
(dysplazja włóknista kości), dużej kości o niepewnej
tożsamości (nietypowe skostnienie) oraz na żuchwie cf.
Notosaurus marchicus (zrośnięte złamanie). Mimo
setek znalezionych w Winterswijk kości morskich gadów
tylko kilka zachowało się ze zmianami patologicznymi,
co może świadczyć o tym, że osobniki osłabione przez
urazy bądź choroby były szybko eliminowane z populacji.
|
|||||
2023.01.05. Publikacja IP PAN — Olempska E., Błażejowski B., Waloszek D., Maas A.
2023. Phosphatic bromalites and microfossils from the
Furongian (Cambrian) of northern Poland (Baltica) and
palaeobiological implications. Palaeogeography, Palaeoclimatology,
Palaeoecology, 610, 111350.
doi:10.1016/j.palaeo.2022.111350
Górnokambryjskie utwory
formacji słowińskiej dostarczyły trójwymiarowo
zachowanych mikroskamieniałości
fosforanowych. Na podstawie kształtu i struktury
wyróżniono dwa odrębne typy. Pierwszy obejmuje okazy w
kształcie falistych, zwiniętych lub spiralnych nitek,
interpretowane jako skamieniałe odchody (koprolity) kilkumilimetrowej
długości robaków bentosowych. Drugi typ
skamieniałości obejmuje formy elipsoidalne do
kulistych o nieornamentowanej, ale pomarszczonej
powierzchni. Interpretuje się je jako zapadnięte i
zdeformowane jaja lub zarodki pozbawione skorupy. Ten
typ skamieniałości interpretowany jest jako pierwszy
dowód na istnienie w zespołach faunistycznych typu ‘Orsten’
jaj, najprawdopodobniej należących do skorupiaków z
grupy fosfatokopidów. Niniejsze
opracowanie wnosi znaczący wkład w poznanie i
zrozumienie składu faunistycznego późnokambryjskiego
morza oraz wskazuje na potencjał dalszych badań nad
mikroskamieniałościami fosforanowymi z północnej
Polski (paleokontynent Baltica).
|
|||||
ARCHIWUM AKTUALNOŚCI 2006 - 2019, 2020, 2021, 2022 |