Twórca polskiej paleontologii, członek rzeczywisty Polskiej
Akademii Nauk, członek korespondent Francuskiej, Czechosłowackiej
i Kolumbijskiej Akademii Nauk, emerytowany profesor Uniwersytetu
Warszawskiego, doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Sorbony i Uniwersytetu w Mediolanie.
Profesor Roman Kozłowski poświęcił swe życie dwóm pasjom: pracy
badawczej i nauczaniu. Jako badacz wniósł do nauki światowej
klasyczne już dzisiaj opracowania faun paleozoicznych, szczególnie
ramienionogów i graptolitów. Badania Profesora Kozłowskiego nie
tylko głęboko przeobraziły paleontologię, ale także wywarły wielki
wpływ na wiele dyscyplin biologicznych i geologicznych.
Zademonstrowały one z wielką mocą walory i znaczenie materiału
kopalnego dla rozwiązywania ogólnych problemów przyrodniczych.
Cała seria niezwykle efektownych odkryć i fundamentalnych prac o
nieprzemijającym znaczeniu, stworzyły wokół osoby Profesora
Kozłowskiego jakże zasłużoną aureolę sławy naukowej, dzięki której
był dla żyjącego pokolenia przyrodników postacią niemal
legendarną. Jako nauczyciel porywał słuchaczy jasnością wykładu, w
którym świat organizmów kopalnych i współczesnych łączył się w
jedną przejrzystą całość. Młodych paleontologów, garnących się do
Niego, obdarzał od początku ogromnym zaufaniem wierząc w ich
zapał, talent i uczciwość badacza. Czuwał niestrudzenie nad ich
rozwojem.
Posłuszny
prawom swego kraju, Profesor Kozłowski dwukrotnie stawał do
odbudowy nauki polskiej. Po I wojnie światowej na wezwanie władz
państwowych po wieloletnim pobycie we Francji i Boliwii powrócił
do ojczyzny, aby w trudnych warunkach objąć dopiero po kilku
latach stanowisko profesora i kierownika Zakładu Paleontologii
Uniwersytetu Warszawskiego. Wymagało to wielu wyrzeczeń i
odrzucenia nęcących propozycji podjęcia pracy naukowej za granicą.
Po II wojnie światowej Profesor Kozłowski stanął do odbudowy nauki
ojczystej dosłownie dźwigając ją z ruin i popiołów. Był jednym z
wielkich twórców odrodzenia kultury narodowej.
Profesor Kozłowski od początku rozumiał ważność włączenia
paleontologii polskiej do nurtu nauki światowej - temu celowi
służą dwa czasopisma: Palaeontologia Polonica i Acta
Palaeontologica Polonica, których był założycielem i wieloletnim
naczelnym redaktorem. Pracy wydawniczej poświęcał Profesor ogromną
masę czasu i wysiłku, dążąc nieustannie do podnoszenia poziomu
redagowanych pism. Szczególną opieką otaczał młodych,
niedoświadczonych autorów, którym starał się uświadomić wagę
odpowiedzialności za słowo.
W każdym swym działaniu dążył Profesor Kozłowski do doskonałości.
Był przy tym człowiekiem niezmiernie prawym, skromnym,
nieoczekującym żadnych zaszczytów. Nauka polska i światowa
widziały w nim uczonego najwyższej miary wyrażając swoje uznanie
poprzez nadanie Profesorowi Kozłowskiemu licznych odznaczeń,
medali i najbardziej zaszczytnych tytułów honorowych.