Instytut Paleobiologii PAN otrzymał wsparcie finansowe na działalność badawczą [info] i popularyzatorską Muzeum Ewolucji [info] z funduszy krajowych i europejskich.

Aktualności

					2022
					2022.12.21. Publikacja IP PAN — Barbacka, M., Pacyna, G. & Halamski, Adam T., 2022. Polish Palaeobotany: 750 Million Years of Plant History as Revealed in a Century of Studies. Mesozoic Macroflora. Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 91: e9126. _{Fragment rekonstrukcji późnokredowych zbiorowisk roślinnych Dolnego Śląska. Por. Barbacka et al. (2022, fig. 11). Rys. Bogusław Waksmundzki.} Z okazji stulecia Polskiego Towarzystwa Botanicznego czasopismo Acta Societatis Botanicorum Poloniae opublikowało specjalną kolekcję artykułów, zatytułowaną Stulecie botaniki polskiej. Jednym z pięciu opracowań paleobotanicznych jest synteza historyczna badań nad makroflorą mezozoiczną. Zawiera ona m.in. trzy rekonstrukcje roślinności kopalnej (wczesnojurajskiej okolic Krakowa i północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich oraz późnokredowej Dolnego Śląska). Przedstawiono też szkicową interpretację badań nad florą kredową z punktu widzenia filozofii nauki, sygnalizując zachodzenie zjawisk opisywanych jako zmiana paradygmatu i społeczny kontekst nauki.
					2022.12.20. Publikacja IP PAN — Surmik D., Słowiak-Morkovina J., Szczygielski T., Kamaszewski M., Kalita S., Teschner E. M., Dróżdż D., Duda P., Rothschild B. M., Konietzko-Meier D. 2022. An insight into cancer palaeobiology: does the Mesozoic neoplasm support tissue organization field theory of tumorigenesis? BMC Ecology & Evolution 22: 143. Najstarszy nowotwór u kopalnego płaza. Ma ponad 210 milionów lat! _{Ilustracja: Rekonstrukcja wzrostu i stadia inwazji nowotworu. Autor ilustracji: Jakub Zalewski.} Nowotwory to choroby, które rozwijają się, kiedy komórki ciała dzielą się w sposób niekontrolowany. Cierpią na nie wszystkie kręgowce, jak się okazuje, już od ponad 210 milionów lat. Spośród wielu kręgów triasowych płazów Metoposaurus krasiejowensis znalezionych w Krasiejowie, zidentyfikowano jeden okaz z przypadkiem nowotworu złośliwego: mięsaka kościopochodnego (kostniakomięsak, osteosarcoma). _{Ilustracja: Metopozaury, przedstawiciele płazów tarczogłowych w swoim środowisku. Autor ilustracji: Jakub Zalewski.}

					2022.12.13. Protoceratopsy wykluwają się w Muzeum Ewolucji IP PAN! _{Autorką dioramy jest rzeźbiarka Marta Szubert.} W dniu 6. grudnia odsłonięto w Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie nową wystawę przedstawiającą rekonstrukcję gniazda protoceratopsa. Protoceratopsy to niewielkie roślinożerne dinozaury, które żyły w późnej kredzie (około 70–75 mln lat temu) na terenie dzisiejszej Mongolii. Na ekspozycji można oglądać dioramę z rekonstrukcjami samicy z dwoma podrostkami stojących przy gnieździe z jajami i malutkimi, niedawno wyklutymi pisklętami. Dinozaury i ich jaja zostały przedstawione zgodnie z aktualną wiedzą paleontologiczną. W gablotach prezentowane są oryginalne skamieniałości protoceratopsów, odkryte i opisane przez polskich naukowców z Instytutu Paleobiologii PAN, po raz pierwszy prezentowane zwiedzającym. Wystawa powstała ze środków zebranych podczas publicznej zbiórki zainicjowanej przez Dawida Myśliwca z kanału Uwaga! Naukowy Bełkot. Serdecznie zapraszamy do zwiedzania! www. muzeumewolucji.pl
					2022.12.13. Publikacja IP PAN — Gooday A.J., Holzmann M., Majewski W. & Pawlowski J. 2022. New species of Gromia (Protista, Rhizaria) from South Georgia and the Falkland Islands. Polar Biology 45: 647–666. Holzmann M., Gooday A.J., Majewski W. & Pawlowski J. 2022. Molecular and morphological diversity of monothalamous foraminifera from South Georgia and the Falkland Islands: Description of four new species. European Journal of Protistology 85: 125909. Otwornice i blisko z nimi spokrewnione gromie dominują w zespołach mejobentosu w regionach polarnych. Otwornice posiadające twarde skorupki są stosunkowo dobrze poznane, natomiast te o miękkich skorupkach, podobnie jak gromie, były dotychczas w znacznym stopniu ignorowane. Niesłusznie, bo jak dowodzą badania środowiskowego DNA mają one duży potencjał dla analiz środowiskowych i paleośrodowiskowych, spełniając rolę bioindykatorów. Potencjał ten pozostaje jednak w znacznym stopniu niewykorzystany ze względu na niedostateczne rozpoznanie systematyki i występowania tych mikroorganizmów. ^{“Oko Saurona” - niezwykła otwornica z rodzaju Vanhoeffenella.} ^{Foto: Jan Pawlowski.} Dzięki pracom terenowym podjętym pod kierunkiem prof. Wojciech Majewskiego w ramach projektu NCN „Reakcja na zmiany środowiska i postindustrialna odbudowa populacji otwornic z fiordów Georgii Południowej, sub-Antarktyka” możliwe było opisanie trzech nowych dla nauki rodzajów i czterech gatunków otwornic jednokomorowych, a także sześciu gatunków z rodzaju Gromia, występujących we fiordach Georgii Południowej i u wybrzeży Falklandów.
					2022.11.17. Publikacja IP PAN — Qiao, Y., Liu, J., Wolniewicz, A. S., Iijima, M., Shen, Y., Wintrich, T., Li, Q., and Sander, P. M. A globally distributed durophagous marine reptile clade supports the rapid recovery of pelagic ecosystems after the Permo-Triassic mass extinction. Communications Biology 5, 1242 (2022). doi:10.1038/s42003-022-04162-6 _{Autor rekonstrukcji: Nikolay Zverkov} Omfalozaury (Omphalosauridae) to jedne z najbardziej zagadkowych mezozoicznych gadów morskich. Omfalozaury znane były do tej pory z fragmentarycznych skamieniałości z wczesnego i środkowego triasu, głównie fragmentów szczęk z charakterystycznym uzębieniem, które służyło najpewniej do kruszenia muszli i pancerzy morskich bezkręgowców. Jednak paleontolodzy nie byli w stanie dokładnie określić, z którą grupą gadów omfalozaury były najbliżej spokrewnione. Nowy okaz gada morskiego z rodzaju Sclerocormus z wczesnego triasu południowych Chin świadczy o jego przynależności do omfalozaurów oraz udowadnia, że gady te były najbliższymi krewnymi ichtiozaurów – słynnych rybokształtnych gadów morskich. Odkrycie to rozwiązuję zatem ponad 100-letnią zagadkę dotyczącą przynależności systematycznej omfalozaurów.
					2022.10.28. Publikacja IP PAN — Łukowiak, M., Van Soest, R., Klautau, M., Pérez, T., Pisera, A., & Tabachnick, K. (2022). The terminology of sponge spicules. Journal of Morphology, 283 (12): 1517-1545. doi:10.1002/jmor.21520 Gąbki (Porifera) to zróżnicowana i globalnie rozprzestrzeniona grupa organizmów bentosowych, które są przedmiotem intensywnych badań w wielu dziedzinach, w tym paleontologii, biologii ewolucyjnej, a nawet bioinżynierii i farmakologii. Ich szkielety charakteryzuje obecność mineralnych elementów zwanych igłami. Opis kształtu igieł gąbek i organizacji ich szkieletu stanowią podstawę ich taksonomii i systematyki. Nasz ilustrowany katalog igieł gąbek opiera się na wcześniejszych pracach, ale aktualizuje i uzupełnia wszystkie terminy, które są obecnie używane przy opisie gąbek. Wszystkie typy morfologiczne igieł są zilustrowane za pomocą wysokiej jakości zdjęć ze skaningowego mikroskopu elektronowego. ^{Opis figury: Przykładowe typy morfologiczne igieł gąbek.}
					2022.10.20. Publikacja IP PAN — Pindakiewicz M. K., Hryniewicz K., Janiszewska K., Kaim A. 2022. First Cretaceous cephalopod statoliths fill the gap between Jurassic and Cenozoic forms. Comptes Rendus Palevol 21(36):801-813. doi: 10.5852/cr-palevol2022v21a36 Statolity to aragonitowe struktury wewnątrz głowy głowonoga, odpowiedzialne za zmysł równowagi. Statolity mezozoiczne znano dotąd tylko z jury; praca przedstawia pierwsze statolity głowonogów z kredy. Podobną budowę mają statolity u współczesnej mątewki Idiosepius pygmaeus (na zdjęciu). Podobieństwa te sugerują, że mątewki z rodziny Idiosepiidae należą do prymitywnych dziesięciornic, zaś statolity mezozoicznych głowonogów należą do ich krewniaków i/lub do belemnitów.
					2022.10.07. Publikacja IP PAN — Kaim, A., Cochran J. K. & Landman, N. H. (eds). 2022. Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: 1-687. Springer, Cham. [Text-journal site] Książka podsumowuje wiedzę dotyczącą funkcjonowania źródeł węglowodorowych i ich ewolucji w czasie geologicznym. Przedstawia również najważniejsze wystąpienia kopalnych osadów źródeł węglowodorowych oraz towarzyszące im skamieniałości organizmów żywych. Choć istnieje bogata literatura dotycząca współczesnych źródeł węglowodorowych, to brakowało do tej pory podsumowania zapisu kopalnego zespołów chemoautotroficznych. Sposób występowania i charakterystyka osadów źródeł węglowodorowych oraz zawarte w nich skamieniałości były dotychczas słabo znane szerszemu gronu paleontologów, geologów, stratygrafów oraz studentów. Książka ta stanowi pierwsze wyczerpujące podsumowanie metod rozpoznawania zarówno osadów jak i grup zwierząt charakterystycznych dla kopalnych źródeł węglowodorowych. Oprócz podsumowania dostępnej wiedzy specjalistycznej, książka przedstawia również szersze tło przydatne studentom, a także całej społeczności geologów i paleontologów. Rozdziały autorstwa lub współautorstwa pracowników Instytutu Paleobiologii PAN: Amano K., Kiel S., Hryniewicz K. & Jenkins R.G. 2022. Bivalvia in Ancient Hydrocarbon Seeps. In: A. Kaim, J. K. Cochran & N. H. Landman (eds), Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: 267-321. Springer, Cham. Baliński A., Bitner M. A. & Jakubowicz M. 2022 Brachiopods at Hydrocarbon Seeps. In: A. Kaim, J. K. Cochran & N. H. Landman (eds), Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: 223-251. Springer, Cham. Hryniewicz K. 2022. Ancient Seep Carbonates: From Outcrop Appearance to Microscopic Petrography. In: A. Kaim, J. K. Cochran & N. H. Landman (eds), Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: 79-110. Springer, Cham. Hryniewicz K. 2022. Ancient Hydrocarbon Seeps of the World. In: A. Kaim, J. K. Cochran & N. H. Landman (eds), Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: 571-647. Springer, Cham. Jakubowicz M., Berkowski B., Hryniewicz K. & Belka Z. 2022. Middle Palaeozoic of Morocco: The Earliest-Known Methane Seep Metazoan Ecosystems. In: A. Kaim, J. K. Cochran & N. H. Landman (eds), Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: 479-516. Springer, Cham. Kaim, A. 2022. A review of gastropods at ancient hydrocarbon seeps. In: A. Kaim, J. K. Cochran & N. H. Landman (eds), Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: 323-374. Springer, Cham. Kaim, A., Cochran J. K. & Landman, N. H. 2022. Preface. In: A. Kaim, J. K. Cochran & N. H. Landman (eds), Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: vii-x. Springer, Cham. Pisera A., Hryniewicz K., Bitner M. A. & Kaim, A. 2022. Extant and Fossil Sponges Associated with Hydrothermal Vent and Cold Seep Communities. In: A. Kaim, J. K. Cochran & N. H. Landman (eds), Ancient Hydrocarbon Seeps. Topics in Geobiology 53: 253–266. Springer, Cham.
					2022.10.03. Publikacja IP PAN — Machalski, M., Świerczewska-Gładysz, E & Olszewska-Nejbert, D. 2022. The end of an era: A record of events across the Cretaceous-Paleogene boundary in Poland. In: Walaszczyk, I. and Todes, J. (Eds) 2022. Cretaceous of Poland and of adjacent areas. Field trip Guides, pp. 37-86. Faculty of Geology, University of Warsaw; Warsaw. [tekst] Opis figury: Korelacja pomiędzy reperowym profilem w Stevns Klint (Dania) oraz kluczowymi profilami z pogranicza K-Pg na Wyżynie Lubelskiej. CL? – prawdopodobny odpowiednik Wapienia Cericjowego z Danii, mbs – główna powierzchnia nieciągłości z norami. Hiatus = luka w zapisie kopalnym. Zapis zaburzeń środowiskowych oraz biotycznych na granicy kredy i paleogenu (K-Pg) jest wciąż przedmiotem gorących sporów. Jego prawidłowe rozszyfrowanie jest możliwe jedynie na podstawie danych zebranych w regionalnych sukcesjach stratygraficznych. Niniejsza praca zawiera nowe dane na temat rozwoju facjalnego, zespołów skamieniałości, kompletności stratygraficznej oraz historii sedymentacji utworów z pogranicza K-Pg w oparciu o przebiegający z zachodu na wschód pas odsłonięć na Wyżynie Lubelskiej. Przedstawione interpretacje posłużą jako podstawa dla dalszych badań.
					2022.09.14. Publikacja IP PAN — Szczygielski T., Słowiak J. 2022. Shell histology of the Triassic turtle, Proterochersis porebensis Szczygielski & Sulej, 2016, provides novel insights about shell ankylosis. Comptes Rendus Palevol 21 (29): 619-679. doi: 10.5852/cr-palevol2022v21a29 Opis figury: Rekonstrukcja przyżyciowa wymarłego żółwia Proterochersis porebensis (z lewej). Po prawej, przekroje przez pancerz młodego żółwia z widocznymi szwami (u góry), oraz osobnika z zanikającymi szwami (u dołu). Wzrost dzisiejszych żółwi odbywa się wzdłuż szwów pancerza; u bardzo starych osobników dochodzi do zrośnięcia się szwów (ankyloza) co skutkuje zahamowaniem wzrostu ciała. Okazuje się, że nie zawsze tak było. Ankyloza i zanik szwów pancerza u triasowego żółwia z Poręby (powiat zawierciański) Proterochersis porebensis zachodziły pozornie losowo u osobników o zróżnicowanej wielkości (nawet u młodocianych!). Według naszej interpretacji ankyloza pancerza u triasowego żółwia opierała się na tym samym mechanizmie fizjologicznym, który u dzisiejszych żółwi wykorzystywany jest jedynie przy regeneracji pancerza. Zmiany mikrostruktury kości wskazują, że Proterochersis porebensis mógł zmieniać środowisko życia w czasie rozwoju osobniczego – małe osobniki wydają się być bardziej związane z wodą, a większe bardziej lądowe.
					2022.09.06. Wycieczki Terenowe po 11. Międzynarodowym Sympozjum Kredowym W dniach 22–26 sierpnia 2022 r odbyło się w Warszawie 11. Międzynarodowe Sympozjum Kredowe, podczas którego dyskutowano rozmaite aspekty geologii oraz paleontologii okresu kredowego. Głównym organizatorem był Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, a jednym ze współorganizatorów Instytut Paleobiologii PAN. W ramach posympozjalnej wycieczki „Koniec ery: zapis wydarzeń na granicy kreda-paleogen w Polsce” (27-28 sierpnia) prof. Marcin Machalski z naszego Instytutu oprowadził uczestników po najważniejszych odsłonięciach granicy kreda-paleogen w Polsce. Zaprezentował uczestnikom wyprawy klasyczne odsłonięcia koło Kazimierza Dolnego, stanowisko z ostatnimi amonitami w Mełgwi koło Lublina, a także odsłonięcie w Lechówce – jedyne w Polsce miejsce, gdzie odnaleziono warstwę iłu granicznego powstałego na skutek globalnego kataklizmu, który zakończył mezozoik. Znakomite odsłonięcia, ciekawe okazy oraz inspirujące dyskusje, jednym słowem wiele naukowej frajdy dla wszystkich uczestników. Autorzy zdjęć: John Jagt i Aleksandra Stachowska.
					2022.08.30. Miniseminarium IP PAN 6 września 2022 r. (wtorek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom dr Tomasz Szczygielski wygłosi referat: "Ewolucyjne korzenie skostnień skórnych w pancerzu pierwotnych późnotriasowych żółwi".
					2022.08.22. 11. Międzynarodowe Sympozjum Kredowe Dziś rozpoczyna się w Warszawie 11. Międzynarodowe Sympozjum Kredowe, którego współorganizatorem jest Instytut Paleobiologii PAN. Sympozjum poświęcone jest geologii i paleontologii systemu kredowego. Przypada ono w dwusetną rocznicę wyróżnienia kredy w międzynarodowej tabeli czasu geologicznego. Oprócz obrad plenarnych przewidziane są wycieczki terenowe, na których zostaną przedstawione kluczowe stanowiska geologiczne i paleontologiczne kredy na terenie Polski i sąsiednich krajów. Zapraszamy na stronę internetową: https://www.cretaceous2022.com/
					2022.08.17. Publikacja IP PAN — Paszcza, K., Salamon, M. A., Duda, P., Gorzelak, P. 2022. Morphologic variation of the Middle Devonian crinoid genus Haplocrinites from Poland. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, doi.:10.1127/njgpa/2022/1078 W pracy opisano kolekcję kielichów liliowców z rodzaju Haplocrinites z dewonu Gór Świętokrzyskich. Analizy morfometryczne sugerują przynależność zebranego materiału do jednego gatunku wykazującego szeroki zakres zmienności morfologicznej. Ustalono, że H. aremoricensis jest młodszym synonimem H. boitardi. Badania te wskazują na konieczność gruntownej rewizji taksonomicznej haplokrynidów.
					2022.08.11. Miniseminarium IP PAN 18 sierpnia 2022 r. (czwartek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom dr Magdalena Łukowiak wygłosi referat: *"Insights into the structure and morphogenesis of the giant basal spicule of the glass sponge Monorhaphis chuni".*
					2022.07.26. Publikacja IP PAN — Salamon, M. A., Jain, S., Brachaniec, T., Duda, P., Bartosz J. Płachno, B.J., Gorzelak, P. 2022. Ausichicrinites zelenskyyi gen. et sp. nov., a first nearly complete feather star (Crinoidea) from the Upper Jurassic of Africa. The Royal Society Publishing, doi.:10.1098/rsos.220345 W pracy opisano nowy rodzaj i gatunek jurajskiego komatulida (liliowca bezłodygowego) - Ausichicrinites zelenskyyi. Nazwano go na cześć prof. Williama Ausicha - wybitnego eksperta od kopalnych szkarłupni, oraz szóstego i obecnego prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. Wyjątkowość znaleziska podkreśla doskonały stan zachowania (niemal kompletny szkielet) oraz widoczne ślady regeneracji wskazujące na atak drapieżnika. O odkryciu z Afryki można przeczytać także w najnowszym Nature.
					2022.07.14. Miniseminarium IP PAN 19 lipca 2022 r. (wtorek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom dr Krzysztof Hryniewicz wygłosi referat: "The fossil record of deep-sea chondrichthyan egg capsules".
					2022.07.13. Publikacja IP PAN — Brachaniec, T., Środek, D., Surmik, D., Niedźwiedzki, R., Georgalis, G.L., Płachno, B. J., Duda, P., Lukeneder, A., Gorzelak, P., Salamon, M.A. 2022. Comparative actualistic study hints at origins of alleged Miocene coprolites of Poland. PeerJ 10:e13652, doi: 10.7717/peerj.13652 W pracy przedstawiono wyniki zintegrowanych badań morfologicznych i geochemicznych zagadkowych struktur syderytowych z miocenu Turowa. Struktury te są przedmiotem wielu kontrowersji i były interpretowane jako koprolity lub pseudoskamieniałości powstałe w wyniku plastycznego odkształcenia osadu. W pracy zaprezentowano argumenty sugerujące ich biologiczne pochodzenie. Ich charakterystyczny kształt oraz obecność inkluzji w postaci uwęglonych szczątków roślinnych lub struktur przypominających włosy wskazują, że mogą to być koprolity żółwi oraz węży.
					2022.07.07. Publikacja IP PAN — Seiblitz, I. G. L., Vaga, C. F., Capel, K. C. C., Cairns, S. D., Stolarski, J., Quattrini, A.M., Kitahara, M. V. 2022. Caryophylliids (Anthozoa, Scleractinia) and mitochondrial gene order: Insights from mitochondrial and nuclear phylogenomics. Molecular Phylogenetics and Evolution, doi: 10.1016/j.ympev.2022.107565 Unikatowe przegrupowanie genów mitochondrialnych u koralowców sześciopromiennych z rodziny Caryophylliidae Kariofylidy (rodzina Caryophylliidae) uważane były tradycyjnie za najliczniejszą w gatunki grupę koralowców sześciopromiennych. Przedstawiona w pracy szczegółowa analiza sekwencji mitochondrialnego DNA wykazała, że niektóre rodzaje z tej grupy tj. Caryophyllia, Premocyathus, Desmophyllum i Solenosmilia, tworzą klad wyróżniający się unikatowym przegrupowaniem genów. To wyjątkowe przegrupowanie genów, nieobecne u innych koralowców sześciopromiennych (w tym innych tradycyjnych kariofylidów np. Heterocyathus, Trochocyathus, Polycyathus) proponowane jest jako synapomorfia „prawdziwych” Caryophylliidae. Na odrębność taksonów posiadających przegrupowanie genów mitochondrialnych wskazują również drobne różnice w budowie mikrostrukturalnej szkieletu, sugerujące ewolucyjne wydzielenie się charakterystycznego dla nich szlaku biomineralizacyjnego.
					2022.06.07. Publikacja IP PAN — Saha A., Baca M., Popović D., Mohammadi Z., Olsson U., and Fostowicz-Frelik Ł. 2022. The first complete mitochondrial genome data of the pygmy rabbit Brachylagus idahoensis, the world’s smallest leporid. Data in Brief 42: 108314. doi: 10.1016/j.dib.2022.108314 Praca przedstawia dane nt. pierwszej kompletnej sekwencji genomu mitochondrialnego króliczka karłowatego Brachylagus idahoensis (17021 par zasad, numer GenBank: OL436257). Króliczek karłowaty to najmniejszy zającowaty, gatunek endemiczny dla Stanów Zjednoczonych Ameryki, należący do jednego z siedmiu monotypowych rodzajów rodziny. Ten kopiący nory królik jest przystosowany do tzw. stepów bylicowych. To ważny takson dla poznania ewolucji zajęczaków, zwłaszcza filogenezy zającowatych Ameryki Północnej oraz badań ekologicznych. Gatunek ten, jako ograniczony do jednego typu siedliska, może służyć jako model małego roślinożercy w narażonych ekosystemach. Genom mitochondrialny zsekwencjonowano z próbki tkanki mięśniowej konserwowanej etanolem okazu muzealnego przechowywanego w Burke Museum, Uniwersytet Waszyngtonu, USA.

					2022.06.06. Seminarium IP PAN 13 czerwca 2022 r. (poniedziałek), o godz. 11:00, w Instytucie Paleobiologii w sali konferencyjnej na VI piętrze prof. Michał Kowalewski (Muzeum Historii Naturalnej na Florydzie) wygłosi referat: "Evolutionary history of prey: 600 million years of predation in Earth’s oceans".

					2022.06.02. Publikacja IP PAN — Halamski, A.T. & Taylor, P.D. 2022. Angiosperm tree leaf as a bryozoan substrate: a case study from the Cretaceous and its taphonomic consequences [Liść drzewiastej rośliny okrytozalążkowej jako podłoże mszywioła: opis przypadku z kredy i jego konsekwencje tafonomiczne]. Lethaia, 55 (1.9): 1–7. doi:10.18261/let.55.1.9 ^{Dewalquea? sp., niekompletny liść rośliny okrytozalążkowej, porośnięty przez kolonie mszywiołów z rzędu Cheilostomata. Górna kreda, koniak; wzgórze Karczmisko koło Zbylutowa, Dolny Śląsk, Polska. Okaz MB.Pb.2008/336, zebrany przez W. Zimmera w 1918. Fotografia i rysunek interpretacyjny (por. Halamski & Taylor 2022, figury 2 i 3).} W pracy opisano pojedynczy okaz z kolekcji berlińskiego Muzeum Historii Naturalnej, a pochodzący z kredy okolic Lwówka Śląskiego. Jest to bardzo rzadkie znalezisko – liść rośliny drzewiastej porośnięty przez morskie mszywioły. Dowodzi to, iż liść pozostawał nienaruszony przez wystarczająco długi czas, by zdążyła na nim wyrosnąć kolonia mszywiołów: ma to istotne znaczenie dla wnioskowania o długości transportu szczątków roślin lądowych od miejsca, gdzie rosły, do miejsca, gdzie zostały pogrzebane.
					2022.05.30. Miniseminarium IP PAN 3 czerwca 2022 r. (piątek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom mgr Anwesha Saha wygłosi referat: "Towards filling the gap: the evolutionary puzzle of living lagomorphs".
					2022.05.23. 25. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik W tym roku, na 25. Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik, którego bohaterką była woda, przygotowaliśmy program zatytułowany: "Ocean Skamieniałości: podwodne dzieje życia na Ziemi". Dla zwiedzających uczestników przygotowaliśmy dwa pokazy: 500 milionów lat podmorskiej żeglugi - gdzie uczestnicy mogli poznać organizmy o wiele starsze od dinozaurów. Można było zobaczyć wieloraki i ryby pancerne, a także skrzypłocza, który żyje w oceanie do dziś i wygląda tak samo, jak w epoce jury oraz Podwodne archiwum klimatyczne - gdzie można było zapoznać się ze skamieniałościami i dowiedzieć się, jak na ich podstawie można wyczytać zmiany klimatu na Ziemi miliony lat przed pojawieniem się człowieka. Warstwy skamieniałości odkładające się przez setki milionów lat na dnie oceanu to prawdziwa biblioteka. Można w niej odkryć historyczne informacje o zmianach klimatu i warunków życia. Dziękujemy wszystkim, którzy odwiedzili nasze stoisko!
					2022.05.20. Publikacja IP PAN — Kaźmierczak J. & Kremer B. 2022. Archaeocyaths: alternatively explained as consortia of siphonous algae and cyanobacteria-like microbes in shallow Cambrian seas. Palaeoworld (Elsevier), 31, p. 218–238. doi:10.1016/j.palwor.2021.08.003 W pracy przedstawiono argumenty, przemawiające za pokrewieństwem archeocjatów – kambryjskich skamieniałości wapiennych od ponad 30 lat wiązanych z gąbkami (Porifera) – z dzisiejszymi zielenicami o organizacji cenocytycznej, szczególnie przedstawicielami rodzaju Codium (Bryopsidales, Chlorophyta). Podstawą do takiego wnioskowania było wykazanie, na podstawie materiałów z NE Syberii, że szkielet archeocjatów nie był autonomicznym wytworem tych organizmów, lecz produktem pokrywających je za życia wapniejących biofilmów mikroorganizmów bliskich współczesnym cyjanobakteriom (Chroococcales). Wapnienie biofilmów cyjanobakteryjnych epibiontów na plechach zielenic jest dowodem na wysokie przesycenie kambryjskiego morza węglanem wapnia („stres wapniowy”), co należy zaliczyć do głównych przyczyn masowego powstawania w tym czasie szkieletów wapiennych. Jest to istotny aspekt eksplozji kambryjskiej, jednego z najważniejszych wydarzeń w historii życia. NCN 2015/17/B/ST10/03340, kierownik prof. dr hab. Józef Kaźmierczak.
					2022.05.19. Drugi turnus prac wykopaliskowych w kamieniołomie Owadów-Brzezinki w lipcu br. Instytut Paleobiologii PAN zaprasza wszystkich studentów kierunków geologicznych i biologicznych na Studencki Obóz Poszukiwawczy, który odbędzie się w kamieniołomie Owadów-Brzezinki w dniach 26-30 czerwca (turnus I) oraz 27-31 lipca (turnus II) 2022 roku. [więcej informacji] Chętnych prosimy o przysłanie listu motywacyjnego do 12 czerwca na adres: bblazej@twarda.pan.pl. Liczba miejsc jest ograniczona!
					2022.04.20. Publikacja IP PAN — Madzia, D., Sachs, S. & C. Klug. 2022. Historical significance and taxonomic status of Ischyrodon meriani (Pliosauridae) from the Middle Jurassic of Switzerland. PeerJ 10: e13244. doi:10.7717/peerj.13244 Ischyrodon meriani to słabo poznany takson pliozaura ze środkowej jury Szwajcarii. Pomimo tego, że został opisany w 1838 r., co prawdopodobnie czyni go najdawniej opisanym pliozaurydem, materiał typowy Ischyrodon pozostaje słabo zbadany. Nowa praca obejmuje szczegółowy opis I. meriani, wskazując na podobieństwo do Liopleurodon ferox, który znany jest z warstw o podobnym wieku i pochodzeniu geograficznym. Pomimo że I. meriani najprawdopodobniej reprezentuje takson podobny do Liopleurodon, a może nawet ten sam gatunek co L. ferox, co uczyniłoby I. meriani właściwą dla niego nazwą, wszelkie rozważania taksonomiczne są utrudnione przez fragmentaryczny charakter typowych okazów obu tych taksonów. Nowe badania wskazują na konieczność szczegółowej ponownej oceny taksonomicznej Liopleurodon ferox. Rekonstrukcja: Joschua Knüppe
					2022.04.19. Miniseminarium IP PAN 26 kwietnia 2022 r. (wtorek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom prof. dr hab. Wojciech Majewski wygłosi referat: "Cenozoic climatic changes drive evolution and dispersal of coastal benthic foraminifera in the Southern Ocean".

					2022.04.05. Publikacja IP PAN — Łukowiak, M., Dieni, I., Dumitrica, P., Massari, F., 2022. Late Valanginian sponge spicules from north-eastern Sardinia (Italy). Cretaceous Research. doi.org/10.1016/j.cretres.2022.105205 Opisujemy bardzo rzadkie w zapisie kopalnym wczesnokredowe (walanżyn) krzemionkowe gąbki z Sardynii. Zespół ten składał się z elementów szkieletowych (tzw. igieł) należących do trzech grup gąbek: pospolitych, tzw. litistidów oraz gąbek szklistych. Fauna ta zawiera igły identyczne z igłami niektórych współczesnych gatunków oraz morfotypy charakterystyczne dla zespołów triasowych. Dzięki obecności igieł gąbek płytkowodnych oraz tych o szerokich preferencjach głębokościowych oszacowaliśmy, że badany wczesnokredowy zespół zasiedlał wody o głębokości około 200 m.
					2022.04.05. Publikacja IP PAN — Calábková, G, Březina, J. & D. Madzia. 2022. Evidence of large terrestrial seymouriamorphs in the lowermost Permian of the Czech Republic. Papers in Palaeontology 8: e1428. doi:10.1002/spp2.1428 Rekonstrukcja: Petr Modlitba Z permskich osadów Basenu Boskowickiego w Czechach znane są setki okazów seymouriamorfów (grupa wymarłych tetrapodów). Zdecydowaną większość z nich można zaliczyć do Discosauriscus i – z możliwym wyjątkiem jednego okazu – należą one do młodocianych osobników żyjących w środowisku wodnym. Nowa publikacja obejmuje pierwsze kompleksowe badania tropów seymouriamorfów z Basenu Boskowickiego. Należały one do dorosłych osobników przywiązanych do środowiska lądowego, co dokumentuje zmianę siedliska, która nastąpiła stosunkowo późno w rozwoju ontogenetycznym tych seymouriamorfów. Największy z opisanych śladów obejmuje wyraźne odciski skóry, co czyni go jednym z najlepiej zachowanych śladów seymouriamorfów opisanych do tej pory. Jeden ze śladów pochodzi z najniższego asselu (około 299 mln lat temu). Jest więc jednym z najstarszych znanych zapisów seymouriamorfów na świecie.
					2022.04.04. Publikacja IP PAN — Juszkiewicz, D. J., White, N.E., Stolarski, J., Benzoni, F., Arrigoni, R., Hoeksema, B., Wilson, N.G., Buncea, M., Richards, Z.T. 2022. Phylogeography of recent Plesiastrea (Scleractinia: Plesiastreidae) based on an integrated taxonomic approach. Molecular Phylogenetics and Evolution 107469, doi: 10.1016/j.ympev.2022.107469. Gatunki bliźniacze (kryptyczne) stanowią ogromne wyzwanie dla tradycyjnej taksonomii i prób oszacowania różnorodności biologicznej. Formy te, mimo odmiennej historii ewolucyjnej, a często bariery rozrodczej, mają bardzo zbliżoną morfologię, która sugeruje przynależność do jednego gatunku. Opublikowana praca jest pierwszą szczegółową analizą filogeograficzną rozpowszechnionego w Indo-Pacyfiku koralowca sześciopromiennego opisywanego jako Plesiastrea versipora. Analiza danych molekularnych, a także makroskopowych i mikroskopowych cech szkieletu ponad 80 okazów z całego obszaru występowania tego gatunku, wykazała, że w rzeczywistości wyróżnić można dwie odrębne grupy gatunków: formy należące do "kladu umiarkowanego" (z cechami gatunku typowego Plesiastrea versipora) oraz do "kladu tropikalnego", reprezentowanego przez "wskrzeszony" gatunek Plesiastrea peroni. Praca wskazuje na użyteczność zintegrowanych metod taksonomicznych koralowców, w których wykorzystuje się dane szkieletowe i molekularne.
					2022.03.11. Publikacja IP PAN — Bitner, M.A. & Müller, A. 2022. Early Oligocene brachiopods from the rocky shore deposists at Mammendorf, central Germany. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 92(1): 87–107. doi.org/10.14241/asgp.2022.02 Zbadano zespół dolnooligoceńskich ramienionogów z Mammendorf, Niemcy. Zespół ten liczy 13 gatunków, należących do 11 rodzajów. Choć najliczniejszym gatunkiem jest krótkopętlowy terebratulid Pliothyrina grandis, dominują przedstawiciele rodziny Megathyrididae, stanowiąc prawie 50% okazów. Wśród ramienionogów z Mammendorf występują zarówno gatunki o szerokim rozprzestrzenieniu geograficznym i stratygraficznym, np. Lacazella mediterranea, jak i gatunki znane jedynie z dolnego oligocenu Niemiec. Cały zespół wykazuje duże podobieństwo do dolnooligoceńskiej fauny z Basenu Mainz.
					2022.03.09. Publikacja IP PAN — Halamski, A.T., Baliński, A. & Koppka, J., 2022. Middle Devonian brachiopods from northern Maïder (eastern Anti-Atlas, Morocco). [Ramienionogi środkowodewońskie z północnego Maïderu (wschodnia część Antyatlasu, Maroko)] Annales Societatis Gologorum Poloniae, 92(1): 1-86. doi: https://doi.org/10.14241/asgp.2022.03 W pracy opisano sześćdziesiąt gatunków ramienionogów środkowodewońskich z Jbel Issoumour (wym. Dżebel Isumur; Antyatlas, Maroko); położenie paleogeograficzne tego obszaru to południowy brzeg Oceanu Reickiego. Większość z nich należy do tych samych lub podobnych gatunków co ramienionogi z Eiflu (Niemcy) i Gór Świętokrzyskich (Polska); oba te obszary leżały w dewonie na północnym brzegu Oceanu Reickiego. Jest to więc kolejny argument w trwającym sporze na temat szerokości Reiku: podobieństwo faun wskazuje, że ocean ten był raczej wąski. Opisano dwa nowe gatunki: jeden z nich, Prodavidsonia ebbighauseni, nazwano na cześć Volkera Ebbighausena, paleontologa-amatora, który zebrał opisywaną kolekcję; drugi, Spinatrypa ennigaldinannae, na cześć babilońskiej księżniczki Ennigaldi-Nanny, kustoszki najstarszego znanego muzeum na świecie (VI wiek p.n.e.). Figura: Nowo opisane ramienionogi środkowodewońskie z Dżebel Isumur (muszle widziane od strony grzbietowej i z boku, por. Halamski et al. 2022, fig. 25, 28).
					2022.02.28. Oświadczenie Instytutu Paleobiologii PAN Społeczność Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk wyraża pełną solidarność z narodem ukraińskim w obliczu bezprecedensowej rosyjskiej agresji na Ukrainę. Działania wojenne to bezpośrednie zagrożenia zdrowia i życia milionów mieszkańców Ukrainy, w tym wielu naszych przyjaciół. To również bezpośrednie zagrożenie dla całej ukraińskiej społeczności naukowej - uczonych, doktorantów, studentów i ich rodzin, a wśród nich wielu paleontologów z którymi prowadziliśmy i prowadzimy wspólne badania naukowe. Instytut w pełni solidaryzuje się ze stanowiskiem polskich środowisk akademickich w związku z agresją Rosji na Ukrainę [oświadczenie środowiska akademickiego] oraz zadeklarował pomoc paleontologom, którzy mogą się znaleźć w sytuacji wymagającej od nich opuszczenia własnego kraju.
					2022.02.22. Studenckie Wykopaliska Paleontologiczne Instytut Paleobiologii PAN oraz Uniwersytet Warszawski zapraszają wszystkich studentów kierunków geologicznych i biologicznych na Studenckie Wykopaliska Paleontologiczne [więcej szczegółów]. Zapraszamy!
					2022.02.18. Publikacja IP PAN — Ausich, W.I., Salamon, M.A., Płachno, B. J., Brachaniec, T., Krawczyński, W., Boczarowski, A., Paszcza, K., Łukowiak, M., Gorzelak, P. 2022. Unraveling the hidden paleobiodiversity of the Middle Devonian (Emsian) crinoids (Crinoidea, Echinodermata) from Poland. PeerJ 10:e12842 doi.org/10.7717/peerj.12842 W pracy opisano dewońskie liliowce pochodzące z Gór Świętokrzyskich, w tym nowy gatunek - Codiacrinus sevastopuloi. Nazwę gatunkową nadano na cześć zmarłego niedawno paleontologa zajmującego się kopalnymi liliowcami - prof. George’a Sevastopulo. Znalezione skamieniałości zachowane są w postaci fragmentów łodyg oraz, co rzadkie, kielichów i koron. Stanowią one ważne świadectwo dużego zróżnicowania liliowców w dewonie Gór Świętokrzyskich.
					2022.02.17. Miniseminarium IP PAN 24 lutego 2022 r. (czwartek), o godz. 15:00, na platformie internetowej zoom mgr Jakub Jabłoński wygłosi referat: "Nowe odsłonięcia dolnego kambru w Górach Świętokrzyskich i ich skamieniałości śladowe".
					2022.02.09. Baza danych kolekcji Dzięki uznaniu Kolekcji Paleontologicznej Instytutu Paleobiologii za Specjalne Urządzenie Badawcze (SPUB) możliwa była reorganizacja zbiorów, poprawa sposobu i warunków przechowywania bezcennych materiałów, a także uruchomienie platformy online umożliwiającej zdalne udostępnianie zasobów kolekcji. Obecnie prace skupiają się na rozszerzaniu dokumentacji fotograficznej oraz 3D najcenniejszych okazów. Wśród zbiorów zdigitalizowanych znalazły się również archiwalne zdjęcia z Polsko-Mongolskich Ekspedycji na Pustynię Gobi. Link do bazy Zachęcamy do korzystania z bazy!
					2022.02.04. Publikacja IP PAN — Gorzelak, P., Kołbuk, D., Dec, M., Oji, T., Oguri, K., Brom, K., Brachaniec, T., Paszcza, K., Salamon, M.A. 2022. Recent Advances in Ichnology of Crawling Stalked Crinoids. Contributions from the Museum of Paleontology, University of Michigan, Vol. 34, no. 5, pp. 54-62. doi:10.7302/3815 W Contributions from the Museum of Paleontology, University of Michigan, ukazał się specjalny tom okolicznościowy z okazji przejścia na emeryturę prof. Tomasza Baumillera. Wśród artykułów znalazła się praca dotycząca ichnologii liliowców łodygowych. W pracy przedstawiono wyniki analiz filmów poklatkowych rejestrujących nieznany wcześniej sposób lokomocji liliowców. Przy użyciu nowoczesnych technik digitalizacji 3D (skanowanie laserowe i fotogrametria) udokumentowano ślady na powierzchni osadu pozostawiane przez dzisiejsze liliowce. Zwrócono uwagę, że moment kluczowych przemian ewolucyjnych u liliowców (przejście z osiadłego do mobilnego trybu życia), może być dobrze czytelny w kopalnym zapisie ich behawioru, jakim są skamieniałości śladowe.

					2022.01.11. Miniseminarium IP PAN 18 stycznia 2022 r. (wtorek), o godz. 11:00, na platformie internetowej zoom mgr Adam Rytel wygłosi referat: "Modularity of the neck in long necked Triassic reptiles revealed by geometric morphometrics".
					2022.01.11. Publikacja IP PAN — Cisneros-Lazaro, D., Adams, A., Guo, J., Bernard, S., Baumgartner, L.P., Daval, D., Baronnet, A., Grauby, O., Vennemann, T., Stolarski, J., Escrig. J., Meibom, A. 2022. Fast and pervasive diagenetic isotope exchange in foraminifera tests is species-dependent. Nature Communications 13:113. doi: 10.1038/s41467-021-27782-8 Skorupki otwornic są powszechnie wykorzystywane do rekonstrukcji temperatur dawnych mórz. W badaniach tych temperatury odtwarza się na podstawie stosunków trwałych izotopów tlenu zapisanych w skorupkach skamieniałych otwornic o mineralogii i strukturze uważanej za pierwotną. Eksperymenty diagenetyczne przeprowadzone na trzech gatunkach dzisiejszych otwornic Ammonia sp., Haynesina germanica i Amphistegina lessonii w środowisku wodnym wzbogaconym w trwały izotop 18O wykazały, że zarówno struktura skorupek, jak i ich mineralogia pozostają niezmienione (spełniają tradycyjne kryteria o "niezmienionym stanie zachowania") jednak są znacznie wzbogacone w izotop tlenu obecny w środowisku diagenetycznym. Zmiany składu izotopowego korelują się z ultrastrukturą skorupek otwornic oraz zawartoscią składników organicznych. Eksperymenty kwestionują powszechnie stosowane założenie, że skorupki kopalnych otwornic o niezmienionej strukturze i mineralogii posiadają zachowane pierwotne sygnały izotopowe. O ile sama metoda interpretacji paleotemperatur jest prawidłowa, o tyle niezbędne są nowe kryteria oceny "pierwotnego" stanu zachowania skorupek kopalnych otwornic.



					ARCHIWUM AKTUALNOŚCI 2006 - 2019, 2020, 2021, 2022

INTRANET

KOLEKCJE

WYDAWNICTWA

Acta Palaeontologica Polonica

Palaeontologia Polonica

Ewolucja

Rocznik Muzeum Ewolucji