pierwsza strona angielska wersja do strony Instytutu Paleobiologii PAN
koniec strony

Podsumowanie wykopalisk paleontologicznych prowadzonych w Krasiejowie
w 2001 roku


Od dnia 18 czerwca do 30 września 2001 roku prowadzone były prace wykopaliskowe na terenie objętym ochroną prawną rozporządzeniem Wojewody Opolskiego nr P/6/2000 z 9 lutego 2000 roku (Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego Nr 12 z 10 lutego 2000 roku, pozycja 47) w obrębie Kopalni Iłów w Krasiejowie. Kierujący wykopaliskami prof. Jerzy Dzik działał z upoważnienia Wojewody Opolskiego (ROŚ.IV.6635/2/00) w oparciu o umowę Nr. KO 175/00 pomiędzy Górażdże-Cement S.A. a Instytutem Paleobiologii PAN z 15 czerwca 2000 roku. W wykopaliskach wzięło udział 74 uczestników II Studenckiego Obozu Poszukiwawczego reprezentujących główne polskie uniwersytety. Z ramienia Górażdże-Cement S.A. prace w Krasiejowie nadzorował mgr inż. Janusz Gnyra.




Wiosenny kurs dla uczestników wykopalisk

W dniach 18-20 maja 2001 roku w Nowej Rudzie przeprowadzony został dla studentów i młodszych pracowników naukowych uczestniczących w pracach wykopaliskowych w Krasiejowie kurs terenowy p.t. Paleontologiczne opróbkowywanie profilów geologicznych. Program kursu przygotował prof. Jerzy Dzik, jego organizatorami byli mgr Mariusz Lubka (Uniwersytet Wrocławski) i dr Błażej Berkowski (Uniwersytet Poznański). Zajęcia prowadzili ponadto doc. Danuta Zdebska i dr Sławomir Florjan (Uniwersytet Jagielloński). Informacje rozprowadzał i koordynował mgr Tomasz Sulej. Kurs miał służyć zaznajomieniu młodych badaczy i studentów paleontologii z podstawowymi zasadami postępowania przy poszukiwaniu skamieniałości w odsłonięciach geologicznych. Z subwencji Górażdże Cement S.A. opłacone zostały koszty podróży i pobytu organizatorów kursu i prelegentów oraz studentów wykonujących prace magisterskie i licencjackie w Krasiejowie. Dla uczestników kursu przygotowany został skrypt zawierający geologiczno-paleontologiczny opis zwiedzanych odsłonięć, streszczenia wykładów wprowadzających na temat technik opróbkowywania oraz abstrakty wystąpień seminaryjnych.


tekst skryptu


Przebieg i rezultaty wykopalisk

Główne pole występowania kości w Krasiejowie zostało udostępnione w wyniku prac nadzorowanych przez mgr inż. Janusza Gnyrę w 2000 roku. Podstawowym zadaniem wykopalisk w 2001 roku było zidentyfikowanie największego zagęszczenia kości z myślą o ekspozycji muzealnej na miejscu. Bezpośredni nadzór nad tegorocznymi pracami wykopaliskowymi w Krasiejowie prowadzili asystenci: mgr Tomasz Sulej (Instytut Paleobiologii PAN), który był organizatorem II Studenckiego Obozu Poszukiwawczego, mgr Mariusz Lubka (doktorant Uniwersytetu Wrocławskiego) i mgr Dorota Majer (Uniwersytet Opolski).

Prace wykopaliskowe rozpoczęte zostały od zachodniego krańca wyrobiska. Uczestniczyli w nich pracownicy Instytutu Paleobiologii PAN wraz z grupą studentów (równocześnie zwykle około 10 osób, w sumie 74 studentów). Podobnie, jak w poprzedzającym sezonie wykopaliskowym, w warstwie kościonośnej poprowadzone zostały rowy poszukiwawcze szerokości 1 m, głębokie do spągu warstwy (około 1 m). Od krawędzi poziomu eksploatacyjnego poprowadzone zostały co 4 m poprzeczne rowy orientowane północ-południe, połączone rowem podłużnym wschód-zachód, które umożliwiły odprowadzanie wody deszczowej.

Frekwencja szczątków kostnych była zróżnicowana; ku wschodowi zmniejszał się udział czaszek metopozaurów. W miejscu największego nagromadzenia wyznaczone zostało pole o wymiarach 8 × 20 m, które obrzeżone zostało rowem i pozostawione jako obszar przyszłej ekspozycji. Na pozostałej powierzchni rozpoczęto całkowite usuwanie warstwy kościonośnej. Prace były utrudnione przez deszczową pogodę, zakupione więc zostało przenośne zadaszenie, które zakryło częścią powierzchni wykopalisk umożliwiając pracę bez względu na warunki pogodowe.

Kolejne miesiące pracy zespołu badawczego przynosiły odkrycia materiałów kopalnych bardzo różnej natury. Najbardziej spektakularne znaleziska to wielkie czaszki cyklotozaurów, dotąd znane z Krasiejowa jedynie z fragmentów. Z naukowego punktu widzenia najciekawsze są znaleziska pojedynczych kości prajaszczurek, dotąd w Krasiejowie nie znajdowanych. Istotne jest również udokumentowanie występowania pradinozaura w dolnym poziomie kościonośnym. Pierwsze znalezisko kości krzyżowej pochodziło z osypiska, nie było więc pewne czy wypadła z tego poziomu, zaś większość ubiegłorocznych znalezisk związane jest z horyzontem położonym około 8 m wyżej. Ważniejsze odkrycia w kolejnych miesiącach:

Czerwiec.- II Studencki Obóz Poszukiwawczy rozpoczął się 18 czerwca. Już w pierwszych rowach natrafiono na masowe występowanie czaszek metopozaurów i pojedynczych kości fitozaurów. Znaleziska te pozostawione zostały na miejscu do czasu określenia położenia przyszłej ekspozycji.

Lipiec. - Natrafiono na czaszkę cyklotozaura z żuchwą, a także liczne kręgi, żebra oraz kilka kości długich: humerus, scapulocoracoid, i femur. Współwystępowały z nimi kości pasa barkowego i miednicy. Jest to pierwsze w świecie znalezisko kompletnej żuchwy i kości długich cyklotozaura (znane jedynie u pokrewnych rodzajów z rodziny Capitosauridae). Wydobyta została kompletna uzębiona uzębiona kość długości około 2 cm, prawdopodobnie należąca do pra-jaszczurki (Prolacertilia). Wyznaczono granice ekspozycji i obrzeżono ja rowami.

Sierpień.- Wydobyto pierwsze kości pradinozaura z dolnego poziomu (kręgi oraz ischium) oraz trzy małe, ok. 6-9 mm długości kręgi należące prawdopodobnie do prajaszczurki (Prolacertilia). Natrafiono na pierwszy fragment czaszki aetozaura z dolnego poziomu (lewe frontale) i pierwsze w Krasiejowie znalezisko kości pasa barkowego metopozaura w pierwotnym ułożeniu. Ukończone zostało pogłębianie rowów wokół pola ekspozycyjnego, z których wydobyte zostały wcześniejsze znaleziska kostne. Ustawione zostało zadaszenie.

Wrzesień. - Wydobyto fragment ogona metopozaura z kręgami w pierwotnym ułożenie, co umożliwi rekonstrukcje tej części ciała. Wyjęte w postaci monolitów zostało duże nagromadzenie kości metopozaurów. W niższej części poziomu kościonośnego natrafiono na przewarstwienie z obfitością szczątków roślinnych, wśród nich kilka fragmentów gałązek i liści nadających się do identyfikacji gatunkowej. W konkrecji znaleziono dość dobrze zachowaną głowę ryby ganoidowej. Ukończone zostało oczyszczanie miejsca pod budynek muzealny. Do czasu ukończenia prac nie udało się jednak doprowadzić do zabezpieczenia odsłoniętych kości, co zostało jedynie uzgodnione z władzami administracyjnymi.



Wykaz znalezionych skamieniałości

W sumie podczas tegorocznego sezonu wydobywczego znalezionych zostało ponad 500 elementów kostnych i innych skamieniałości nadających się do identyfikacji gatunkowej. Ich wstępny wykaz przedstawiony jest poniżej:

     Flora

Nagromadzenia nieoznaczalnego detrytusu i fragmenty drewna; liœć roœliny nagozalążkowej, kilka fragmentów gałązek drzewa iglastego Voltzia.

     Bezkręgowce wodne

Kilkadziesiąt skorupiaków liścionogich Conchostraca. Zastąpione przez minerały żelaziste skorupy małżów i liczne odciski.

     Owady

Skrzydło pokrywowe chrząszcza.

     Ryby ganoidowe

Trzy szkielety z zachowanym pierwotnym ułożeniem łusek.

     Ryby dwudyszne

Trzy zęby miażdżące.

     Płazy tarczogłowe:

Większość pozostawiono na polu ekspozycyjnym, wydobyte zostały jedynie znaleziska na jego obrzeżu.

Metoposaurus - Kilkadziesiąt czaszek, żuchw, obojczyków i międzyobojczyków oraz kości kończyn. Setki kręgów.

Cyclotosaurus

* czaszki - 2
* żuchwy - 3
* międzyobojczyki - 2
* kręgi - kilkanaście
* kości długie - kilka

     Gady naczelne:

Fitozaury - Paleorhinus

* kości długie - kilka
* żebra - kilka
* żuchwy - 2 niekompletne


Aetozaury - Stagonolepis

* tarczki kostne - kilkanaście
* izolowane zęby
* fragment czaszki


Rauisuchia - Postosuchus

* ząb


Pradinozaur

* kręgi - 6, w tym trzy połączone
* kość kulszowa



Preparacja i opracowywanie naukowe skamieniałości


Po przewiezieniu materiałów do Warszawy i zakończeniu prac wykopaliskowych natychmiast rozpoczęło się oczyszczanie kości, pod nadzorem prof. Jerzego Dzika i mgra Tomasza Suleja. Do prac preparacyjnych zatrudniony jest (na pół etatu) pracownik techniczny oraz opłacani godzinowo studenci z Uniwersytetu Warszawskiego. Szczątki fitozaurów przewiezione zostały do Wrocławia, gdzie ich preparacją i opracowaniem naukowym zajmuje się mgr Mariusz Lubka. Czaszki metopozaurów będące przedmiotem prac magisterskich preparowane są w Opolu i Krakowie.



Jesienny kurs dla uczestników wykopalisk


W dniu 24 listopada 2001 roku w Instytucie Paleobiologii PAN w Warszawie przeprowadzony został kurs dla uczestników prac wykopaliskowych prowadzonych w Krasiejowie p.t. Nomenklatura taksonomiczna w paleontologii. Organizatorami byli prof. Jerzy Dzik i mgr Tomasz Sulej (Instytut Paleobiologii PAN). Prócz organizatorów prelekcje wygłosili: mgr Mariusz Lubka (Uniwersytet Wrocławski), dr Wojciech Majewski (Instytut Paleobiologii PAN), doc. Danuta Zdebska (Uniwersytet Jagielloński), dr Maria Ziembińska-Tworzydło (Uniwersytet Warszawski) i dr Michał Złotnik (Uniwersytet Warszawski). Przygotowany został skrypt ze streszczeniami wystąpień. Kurs miał służyć zaznajomieniu młodych badaczy i studentów paleontologii z podstawowymi zasadami nazewnictwa stosowanego w paleontologii przy wprowadzaniu lub identyfikacji gatunków i wyższej rangi jednostek systematyki biologicznej. Zajęcia kursu były otwarte dla studentów i pracowników naukowych. Wzięło w nich udział 21 osób.


tekst skryptu


Lista uczestników wykopalisk


Kierownik wykopalisk    
Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii Polska Akademia Nauk
Zastępca kierownika    
Tomasz Sulej Instytut Paleobiologii Polska Akademia Nauk
Kadra    
Dorota Majer Wydział Biologii Uniwersytet Opolski
Mariusz Lubka Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytet Wrocławski
Uczestnicy    
Agata Buszka Biotechnologia Akademia Rolnicza w Poznaniu
Małgorzata Kuklińska Archeologia Uniwersytet Łódzki
Ewa Barycka Wydział Biologii Uniwersytet Opolski
Małgorzata Bednarz Wydział Geologii Uniwersytet Jagielloński
Bartłomiej Karczewski Archeologia Uniwersytet Łódzki
Michał Brodacki Wydział Biologii Uniwersytet Warszawski
Joanna Pawlak Wydział Biologii Uniwersytet Warszawski
Wojciech Dzik   Uniwersytet Warszawski
Sylwia Gawlik Wydział Biologii Uniwersytet Opolski
Magdalena Gierszewska Wydział Biotechnologii Uniwersytet Gdański
Olga Osińska Wydział Biologii Uniwersytet Warszawski
Małgorzata Wrona Wydział Geologii Uniwersytet Warszawski
Aleksandra Mużyło Wydział Geografii Uniwersytet Toruński
Halina Jarzyna Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Magdalena Knap Wydział Biologii Uniwersytet Warszawski
Agnieszka Sadowska Wydział Geografii Uniwersytet Warszawski
Jacek Markowicz Wydział Geografii Uniwersytet Warszawski
Agnieszka Błędowska Wydział Archeologii Uniwersytet Łódzki
Kinga Macherzyńska Wydział Biologii Uniwersytet Jagielloński
Krzysztof Książkiewicz Wydział Biologii Uniwersytet Opolski
Sławomir Sobotka Wydział Geografii Uniwersytet Toruński
Joanna Gibowicz Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Bożena Zapadka Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Patrycja Góralska Wydział Biologii Uniwersytet w Białymstoku
Adam Nawrot Wydział Geografii Uniwersytet im. A.Mickiewicza w Poznaniu
Magdalena Natorff Wydział Biologii Uniwersytet Warszawski
Aleksandra Manios Wydział Geografii Uniwersytet Toruński
Joanna Orzechowska Wydział Biologii Uniwersytet w Białymstoku
Ewelina Mazurek Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Patrycja Borkowska Wydział Biologii Uniwersytet w Białymstoku
Ewa Baraniewicz Wydział Biologii Uniwersytet Wrocławski
Dariusz Wojciechowski Wydział Geologii Politechnika Śląska
Janusz Krzystanek Paleontologia ze stratygrafią Uniwersytet Śląski
Joanna Pułka Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Daniel Wojtalak Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Emil Zieliński Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Tomasz Stępień Wydział Biologii Uniwersytet Warszawski
Patrycja Czerniak Wydział Geografii Uniwersytet Szczeciński
Aleksandra Stypa Wydział Geologii Politechnika Śląska
Adam Kubicki Wydział Geografii Uniwersytet Szczeciński
Jadwiga Ulczycka Wydział Teologii Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Kornelia Staneczko Wydział Biologii Uniwersytet Śląski
Agata Juraszczyk Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Jarosław Szulik Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Wiesława Król Wydział Geologii Uniwersytet Jagielloński
Ryszard Raczykowski Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Bartosz Kotrys Wydział Geografii Morza Uniwerstytet Szczeciński
Krzysztof Flis   Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Warszawa
Katarzyna Olczak   Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Warszawa
Sławomir Głuszek mgr biologii Uniwersytet Łódzki
Małgorzata Kryścio Wydział Geografii Morza Uniwerstytet Szczeciński
Przemysław Sztajner Wydział Architektury Politechnika Szczecińska
Tatiana Łuszkowska Wydział Biologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Marta Komorowska Wydział Biologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Karolina Koralewska Wydział Biologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Sylwia Szulc mgr archeologii Uniwersytet Warszawski
Urszula Iwaszczuk mgr archeologii Uniwersytet Warszawski
Anna Domżalska Wydział Ochrony Środowiska SGGW w Warszawie
Paweł Mazurek Wydział Zarzšdzania WSHiP
Dominika Prochot Wydział Biologii Uniwersytet Opolski
Izabela Grela Wydział Biologii Uniwersytet Opolski
Jan Seidler Wydział Geografii Morza Uniwerstytet Szczeciński
Piotr Dobosz Międzywydziałowe Studium Informatyki i Ekonomiki SGGW
Szymon Skowyrski Wydział Architektury i urbanistyki WSEIZ
Katarzyna Czmielewska Wydział Geologii Uniwersytet Opolski
Dorota Karpińska Wydział Geologii Uniwersytet Warszawski
Barbara Lewandowska Wydział Geologii Uniwersytet Warszawski
Olga Klimaszewska Wydział Geologii Uniwersytet Warszawski
Marcin Filipiak Wydział Geologii Uniwersytet Warszawski
Anna Sowa Wydział Geologii Uniwersytet Śląski
Katarzyna Wawro Medycyna Weterynaryjna, Biologia i Hodowla Zwierząt Akademia Rolnicza
Aleksandra Sabał Wydział Archeologii Uniwersytet Jagielloński
Krzysztof Żółtański Wydział Biologii Uniwersytet Opolski

początek strony
Agnieszka Kapuścińska